Του Μανόλη Καψή

Ο καθένας είχε έναν διαφορετικό Σημίτη που "αποχαιρετούσε". Ο ένας μιλούσε για έναν γνήσιο σοσιαλδημοκράτη με όραμα για την Ευρώπη και για τη μεγάλη του επιτυχία, την είσοδό μας στο ευρώ (ξεχνώντας ότι τον είχε διαγράψει από το ΠΑΣΟΚ). Ο άλλος μίλησε (ξερά) για έναν πολιτικό αντίπαλο που ανήκει πλέον στην ιστορία. Προσθέτοντας ότι οι κοινοβουλευτικές τους αντιπαραθέσεις ποτέ δεν ξεπέρασαν το μέτρο της ευπρέπειας (ξεχνώντας ότι τον είχε αποκαλέσει αρχιερέα της διαπλοκής). Ο/η τρίτος/η έκανε λόγο για τον πλέον "διαπλεκόμενο πρωθυπουργό" στην μεταπολιτευτική μας ιστορία, που άνοιξε τον δρόμο στους μεγαλοεργολάβους και έκανε νόμο τη μίζα και τη διαφθορά. Και μετά περίπου τον αποκάλεσε "προδότη".

Όπως συμβαίνει συνήθως με αυτούς τους αποχαιρετισμούς, τα μηνύματα μιλούσαν περισσότερο για τους συντάκτες τους (και για την προσωπικότητά τους), παρά για τον εκλιπόντα. Ίσως δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Ο Κώστας Σημίτης είχε μεγάλες επιτυχίες, αλλά και μεγάλες αποτυχίες, αποτυχίες που άλλωστε τις αναγνώριζε. Και παρά τον ήπιο και μετριοπαθή χαρακτήρα του, προκαλούσε την αντιπάθεια τόσο της λαϊκής δεξιάς, όσο και της αριστεράς. Τη δεξιά την ενοχλούσε ότι αυτός ο σοσιαλιστής και συνοδοιπόρος του Αντρέα, μπορούσε να απευθύνεται  πειστικά και να κερδίζει τους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας. Την αριστερά την ενοχλούσε ακριβώς το αντίθετο. Ότι αυτός ο "νεοφιλελεύθερος" (όπως τον ανέβαζαν και τον κατέβαζαν), μπορούσε να ακολουθεί φιλολαϊκές πολιτικές και να απευθύνεται στο κεντροαριστερό κοινό με επιτυχία.

Σε ορισμένες αντιδράσεις, εκτός από την προσωπική συμπάθεια ή αντιπάθεια, ήταν ορατή και η πολιτική σκοπιμότητα. Με τον νυν πρωθυπουργό να διεκδικεί μερίδιο από την παρακαταθήκη του εκσυγχρονιστικού ρεύματος, που όπως σημείωσε, "διατρέχει και σήμερα ως κοινή διεκδίκηση, τα ζητούμενα της πατρίδας". Εφημερίδα της αντιπολίτευσης μέτρησε τα επίθετα που χρησιμοποίησε για να τιμήσει τον πρώην πρωθυπουργό ο Κυριάκος Μητσοτάκης και κατέληξε ότι ήταν περισσότερα από εκείνα που χρησιμοποίησαν οι πρώην σύντροφοί του. Αισθάνθηκε έτσι την ανάγκη να υποβάλει τα συλλυπητήριά της, εκτός από την οικογένεια του πρώην πρωθυπουργού και στην οικογένεια του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Σε σημείο που - όπως έγραψε - ξέχασε και τα αρνητικά της θητείας του Κώστα Σημίτη- το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου ή τα φαινόμενα διαφθοράς -  ξέχασε και την πολιτική σύγκρουση με τη Νέα Δημοκρατία. Σύγκρουση, που φρόντισε να θυμίσει δεικτικά στον κ. Μητσοτάκη ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, σημειώνοντας ότι ο Κώστας Σημίτης υπήρξε "ο κύριος πολιτικός και ιδεολογικός αντίπαλος της παράταξης" της Νέας Δημοκρατίας.

Από την πρόσφατη βιβλιογραφία, έχει ενδιαφέρον πάντως η αναφορά που κάνει στον Κώστα Σημίτη ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο, βιβλίο που εκδόθηκε δυο μήνες πριν από την εκδημία του πρώην πρωθυπουργού (Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, "Στον ίδιο Δρόμο", εκδόσεις Πατάκη 2024). Και έχει ενδιαφέρον και γιατί φωτίζει εκ των έσω τον μεθοδικό τρόπο που ασκούσε την πρωθυπουργία ο εκλιπών, αλλά και γιατί όταν γράφτηκε δεν είχε στόχο να απονείμει εύσημα στον τότε πρωθυπουργό. Δεν έχει την επισημότητα του πολιτικού μνημόσυνου, έχει την ουδετερότητα της καταγραφής.

Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης μόλις έχει αναλάβει το υπουργείο Δημόσιας Τάξης (1999) και έχει πέσει, όπως λέει ο ίδιος, σε βαθιά νερά. Ο Σημίτης τον καλεί στο γραφείο του και "βγάζει το μπλοκάκι και το μολύβι του", ενώ ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης τον ενημερώνει για τα θέματα της διαφθοράς και των παράνομων αλλοδαπών.

"Καλά κάνεις με αυτά, αλλά με το θέμα της τρομοκρατίας ασχολήθηκες καθόλου; Ενημερώθηκες;" του λέει, για να συμπληρώσει: "Κοίτα να δεις, η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας είναι το πρώτιστο σου θέμα. Και είναι απολύτως επείγον".

Και έχει ενδιαφέρον και η ομολογία του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, χαρακτηριστικό της νοοτροπίας εκείνης της εποχής - όπου η δράση της 17Ν αντιμετωπίζεται με ελαφρά έως εγκληματική ανοχή από την ελληνική κοινωνία, το πολιτικό προσωπικό και τα media - ότι εκείνη τη στιγμή ούτε που είχε φανταστεί ότι αυτό θα είναι το νούμερο ένα καθήκον που θα του αναθέσει ο τότε πρωθυπουργός:

"Θα ασχοληθείς πάνω από όλα με αυτό το θέμα συστηματικά", μου λέει επί λέξει. "Πρέπει να το λύσουμε οπωσδήποτε."

Ο Κώστας Σημίτης αντιλαμβανόταν την κρισιμότητα του θέματος εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων και είχε βγάλει το μπλοκάκι για να παρακολουθεί σε κάθε βήμα του τον νέο του υπουργό.

Αυτός ο τρόπος άσκησης της πολιτικής, το περίφημο μπλοκάκι, είναι αυτό που ανέφερε στη δήλωσή της και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας για τον Κώστα Σημίτη: Ότι δηλαδή "συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση και τη συνέχεια μιας άλλης πολιτικής συνείδησης και κουλτούρας στη Μεταπολίτευση, με έμφαση στη μέθοδο, τον ορθολογισμό και την προσήλωση στον στόχο." Λιγότερα συνθήματα, λιγότερο πάθος και συναίσθημα, περισσότερη δουλειά και στοχοπροσήλωση.

Αυτή η προσήλωση στον στόχο, νομίζω ότι διαφοροποιεί τον Κώστα Σημίτη από τους προκατόχους του. Ίσως φιλοτεχνώ κι εγώ τον δικό μου Σημίτη, ,αλλά πάντα είχα την εντύπωση (καλύτερα την πεποίθηση) ότι ο Κώστας Σημίτης διεκδικούσε την εξουσία για να καταφέρει τους στόχους που είχε θέσει και όχι για την εξουσία ως λάφυρο.

Γι' αυτό και είναι ο μόνος εν ενεργεία πρωθυπουργός που παρέδωσε την κομματική εξουσία και έχρισε άλλον υποψήφιο πρωθυπουργό του κόμματός του, χωρίς να χάσει προηγουμένως τις εκλογές.