Το 2008 αναρριχήθηκα στο Half Dome, στο Εθνικό Πάρκο Yosemite, µόνο µε τις δικές µου δυνάµεις για πρώτη και τελευταία φορά. Σκαρφάλωσα µόνος µου, χωρίς σχοινί ή προστασία, και έφτασα στην πρώτη µεγάλη δυσκολία της διαδροµής στα περίπου 100 µέτρα ύψος πάνω στον τοίχο. Ήταν ένα γωνιακό σηµείο που απαιτούσε απόλυτη αφοσίωση και τέλεια εκτέλεση για να µην πέσω. Είχα σκαρφαλώσει τον τοίχο µε σχοινί και στο παρελθόν και ήξερα ότι ήµουν σωµατικά ικανός να το κάνω, αλλά τώρα, µε τη ζωή µου σε κίνδυνο, ξαφνικά ένιωσα πως το εγχείρηµα ήταν πολύ πιο δύσκολο. Τα πατήµατά µου γλιστρούσαν περισσότερο, η στάση του σώµατός µου ήταν πιο αβέβαιη. Φοβήθηκα και άρχισα να παρα-αγκαλιάζω το σώµα µου, κίνηση που µε κούρασε γρηγορότερα. Η όρασή µου στένεψε και οι κινήσεις µου έγιναν πιο σπασµωδικές.

Παρ’ όλα αυτά, κατάφερα να περάσω το κρίσιµο σηµείο. Είχα ακόµα περίπου 600 µέτρα να διανύσω.

Ο φόβος είναι ένας ενδιαφέρων σύµβουλος. Κάποιες φορές είναι εξαιρετικά χρήσιµος, αφού µε προειδοποιεί ότι δεν είµαι έτοιµος για να αντεπεξέλθω σε µια συγκεκριµένη πρόκληση. Η αναρρίχηση φέρει εγγενώς τον τρόµο – ακόµα και όταν χρησιµοποιώ σχοινί υπάρχει ο κίνδυνος να τραυµατιστώ, έστω και µικρός, και συχνά το σώµα µου χτυπά "καµπανάκι" όταν βρίσκοµαι ψηλά πάνω από το έδαφος. Αυτή η αντίδραση συµβαίνει παρόλο που κάνω αναρρίχηση εντατικά από την παιδική µου ηλικία. Παρόλο που το µυαλό µου λέει ότι είµαι αρκετά ασφαλής, το σώµα µου εξακολουθεί να αντιδρά µε βάση τους θεµελιώδεις φόβους του πόνου και του θανάτου. Άλλες πάλι φορές ο φόβος µου "αυτονοµείται" και προσπαθεί να µε προειδοποιήσει για κινδύνους που υπάρχουν µόνο στο µυαλό µου.
Το κλειδί για τη διαχείριση του φόβου είναι να θυµόµαστε ότι πάντα στον πυρήνα του υπάρχει µια αλήθεια. Το πρόβληµα είναι ότι όλοι οι φόβοι έχουν την ίδια αίσθηση.

Βιώνω τις ίδιες αισθήσεις στο σώµα µου είτε είµαι αντιµέτωπος µε το αµετάκλητο του θανάτου είτε πρόκειται να µιλήσω δηµόσια. Για να είµαι ειλικρινής, µία από τις πιο τροµακτικές εµπειρίες της ζωής µου ήταν η οµιλία στο TED, στην κεντρική σκηνή του συνεδρίου, το 2018. Μίλησα λίγο για την εµπειρία µου να κάνω ελεύθερο σόλο στο Half Dome, ωστόσο –τι ειρωνεία!– µάλλον φοβήθηκα περισσότερο ενώ µιλούσα παρά όταν ήµουν κρεµασµένος από έναν βράχο, σε εκατοντάδες µέτρα ύψος. Πάντα ήµουν εκ φύσεως ντροπαλός και εσωστρεφής, αλλά κατά την οµιλία στο TED αναγκάστηκα να µιλήσω ενώπιον ενός απίστευτα αξιόλογου ακροατηρίου: το πιο τροµακτικό ήταν ότι έπρεπε να θυµάµαι απέξω ολόκληρη την παρουσίασή µου. Ήταν ο χειρότερος εφιάλτης µου και φοβόµουν πολύ περισσότερο από όταν έκανα ελεύθερο σόλο σε έναν τεράστιο τοίχο.

Ευτυχώς, το µυαλό µου γνώριζε ότι αντικειµενικά θα είµαι ασφαλής, ασχέτως του πόσο τροµακτικά βίωνα την παρουσία µου επί σκηνής. Και σε αυτή την περίπτωση, οι φόβοι µου αποδείχθηκαν και δικαιολογηµένοι και υπερβολικοί: δεν είχα προετοιµαστεί καλά κι ένιωθα τέτοια νευρικότητα, που τελικά ξέχασα µια ολόκληρη παράγραφο από τον επίλογό µου. Μα το κοινό δεν αντιλήφθηκε το µικρό µου στραβοπάτηµα και η οµιλία έτυχε θερµής υποδοχής.

Στο ελεύθερο σόλο µου στο Half Dome, όσο ψηλότερα σκαρφάλωνα τόσο περισσότερο αγχωνόµουν. Στη µέση του τοίχου, στο κρίσιµο σηµείο της διαδροµής σε ύψος περίπου 300 µέτρων, φοβήθηκα τόσο πολύ, που εντελώς παρορµητικά αποφάσισα να αλλάξω διαδροµή για να παρακάµψω τις δυσκολίες. Αυτή µου η απόφαση µε οδήγησε σε νέες αµφιβολίες και φόβους, που προέκυψαν από το γεγονός ότι έπρεπε να προσαρµοστώ σε µια αλλαγή που δεν είχα σχεδιάσει. Παρόλο που η νέα διαδροµή λειτούργησε, το µυαλό µου συνέχισε να φθείρεται. Μέχρι να φτάσω στην κορυφή του τοίχου, ένιωσα ότι είχα αδειάσει. Είχα καταπιεστεί, βιώνοντας και προσπαθώντας να διαχειριστώ τον φόβο µου για υπερβολικά πολλή ώρα – πολύ περισσότερο από τις τρεις ώρες που διήρκεσε η αναρρίχησή µου. Τα κατάφερα, αλλά ένιωθα λες και είχα αποτύχει επειδή όλη την ώρα φοβόµουν.

Ο κόσµος συνήθως νοµίζει πως, επειδή κάνω ελεύθερο σόλο, δεν φοβάµαι ή είµαι "δεµένος" µε άλλον τρόπο. Η αλήθεια είναι το ακριβώς αντίθετο: έχω φοβηθεί τόσο πολύ στο παρελθόν, που πλέον έχω µάθει να κατανοώ καλύτερα τους φόβους µου. Έχω κάνει δεκάδες δύσκολα σόλο, όπως στο Half Dome, και αµέτρητα πιο εύκολα. Έχω µιλήσει και στο TED. Κάθε εµπειρία ήταν τροµακτική µε τον δικό της τρόπο. Αλλά ξέρω πότε να ακούω το σώµα µου, που µε προειδοποιεί, και έχω µάθει να διαχωρίζω τον πραγµατικό, σωµατικό κίνδυνο από το γενικευµένο άγχος. 

Αυτό, πιστεύω, είναι το πραγµατικό δώρο που µου ’χει δώσει η αναρρίχηση. Όσο ξέρω ότι δεν διατρέχω πραγµατικό κίνδυνο, δεν έχω τίποτα να φοβηθώ.

*Ο Alex Honnold είναι επαγγελµατίας αναρριχητής. Πρωταγωνιστεί στη σειρά "Arctic Ascent with Alex Honnold", που είναι διαθέσιµη στο Disney.

©2024 The New York Times Company and Alex Honnold