Του Σπύρου Δημητρέλη

Διαβάζοντας τα αποσπάσματα από το βιβλίο του Β. Σόιμπλε, του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας τον οποίο η ιστορία καταράστηκε να αντιμετωπίσει την ελληνική κρίση και να διασφαλίσει τη συνοχή της ευρωζώνης, δεν μπορείς παρά να απογοητεύεσαι. Μέσα από τις μαρτυρίες του για τις επαφές του με το ελληνικό πολιτικό προσωπικό, σε εποχές εξαιρετικά κρίσιμες για τον ελληνισμό, αντιλαμβάνεσαι πόσο κατώτεροι των περιστάσεων ήταν πολλοί από αυτούς που χειρίστηκαν τα ελληνικά πράγματα κατά την ελληνική χρεοκοπία, αλλά και πόσο "σοφός" δεν είναι πάντα ο ελληνικός λαός όταν καλείται σε κρίσιμες στιγμές να επιλέξει τους ηγέτες του.

Ο Γερμανός πολιτικός βρέθηκε με τη βόμβα των μεγάλων ατελειών του οικοδομήματος της ζώνης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος στα χέρια. Οι αγορές, εξαιρετικά  λανθασμένα, θεώρησαν από τη γέννηση του ευρώ ότι όλες οι χώρες που συμμετέχουν σε αυτό έχουν τον ίδιο πιστωτικό κίνδυνο.

Η Ελλάδα έκανε χρήση του φθηνού χρήματος που της προσέφερε το εξαιρετικά σκληρό νόμισμα που ήταν κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του μάρκου με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Οι δημόσιες δαπάνες ξεχείλωσαν, οι φορολογικοί έλεγχοι και η φορολογική πολιτική χαλάρωσαν. Μέσα σε αυτόν τον πακτωλό φθηνού χρήματος κανείς από τους κυβερνώντες -και ελάχιστοι από τους δημοσιογραφούντες- δεν θέλησε να γίνει δυσάρεστος σε μια ελληνική κοινωνία που έβλεπε αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις της τάξης του 5% και θεωρούσε ότι ζει σε εποχές λιτότητας! Η λέξη λιτότητα άλλωστε ήταν η αγαπημένη λέξη των mainstream πρωτοσέλιδων της λαϊκίζουσας αριστρερόστροφης μεταπολίτευσης.

Κανείς - ίσως μόνο οι διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδος και κάποιοι υπουργοί που εκπαραθυρώθηκαν on the spot - δεν μιλούσε για την ανάγκη πραγματικών μεταρρυθμίσεων στην ελληνική οικονομία προκειμένου να προσαρμοστεί στις ανάγκες συμμετοχής σε μια νομισματική ένωση ενός σκληρού νομίσματος. Σε μια νομισματική ένωση όπου το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας –απλά η άνοδος του κόστους των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους- δεν μπορούσε πλέον να "διορθωθεί" με υποτίμηση ή διολίσθηση του εθνικού νομίσματος.  Και το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας δεν ήταν μόνο οικονομικό. Η διαφθορά, η διαπλοκή, ο παρασιτισμός προσέθεταν στον λογαριασμό ενώ οι δυνάμεις που αφαιρούσαν, όπως το ελληνικό φιλότιμο, ο πραγματικός πατριωτισμός και η προσπάθεια για προκοπή με στέρεες ηθικές βάσεις, ήταν δυστυχώς πολύ πιο αδύναμες.

Με το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης του 2008 η Ελλάδα βρέθηκε ξυπόλυτη μέσα σε ένα δάσος από αγκάθια. Τα πρώτα περιουσιακά στοιχεία που σπεύδουν να πουλήσουν οι επενδυτές είναι και αυτά που είναι λιγότερο ποιοτικά. Πουλούσαν ελληνικά ομόλογα και αγόραζαν χρυσό και γερμανικά ομόλογα. Η ελληνική κρίση χρέους έθετε σε κίνδυνο όλο το οικοδόμημα της ευρωζώνης. Μετά την "πτώση" της Ελλάδας, οι αγορές άρχισαν να ανησυχούν για τους επόμενους πιο αδύναμους κρίκους της αλυσίδας: Κύπρος, Ιρλανδία, Πορτογαλία…

Τη μπόμπα με αναμμένο το φυτίλι πήρε στα χέρια του ο Σόιμπλε, ως υπουργός Οικονομικών της πιο μεγάλης και ισχυρής οικονομίας της ευρωζώνης. Έχοντας ενημερωθεί πλήρως για την πολύ κακή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και κατανοώντας ο ίδιος τι συμβαίνει, έπρεπε με τη στάση του να προκαλέσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Εξυγίανση του χρονίως πάσχοντος συνταξιοδοτικού  συστήματος, μείωση του υπερτροφικού δημόσιου τομέα, άνοιγμα αγορών για περισσότερο ανταγωνισμό και συγκράτηση τιμών, εσωτερική υποτίμηση για να γίνουν τα ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες πιο ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές, δημοσιονομική εξυγίανση με πραγματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, διεύρυνση της φορολογικής βάσης και δεκάδες άλλες πραγματικές μεταρρυθμίσεις που άργησαν για δεκαετίες και οδήγησαν τη χώρα και τους Έλληνες στο γκρεμό της χρεωκοπίας. Κάθε τόσο ο Σόιμπλε ερχόταν αντιμέτωπος με διαφορετικό Έλληνα υπουργό Οικονομικών ο οποίος εμφανιζόταν με "εντολή" και "κόκκινες γραμμές" για το τέλος των "μνημονίων". Δεν ήταν βέβαια όλοι ίδιοι. Υπήρξαν και υπεύθυνα χέρια στο τιμόνι της χώρας.

Βήμα βήμα ο Σόιμπλε, ως έχων το γενικό πρόσταγμα από τη θέση του προέδρου του Eurogroup, κλήθηκε να επαναφέρει πολλές φορές στην πραγματικότητα Έλληνες πολιτικούς που στάθμιζαν περισσότερο την πολιτική τους επιρροή και λιγότερο το καλό και αναγκαίο για τη χώρα. Είδε τον εαυτό του με στολή ναζί σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

Δαπάνησε χρόνο ακόμη και με τον Γιάνη,  με το ένα ν, που με τον αέρα του τηλεστάρ πρωινάδικου τού έκανε διαλέξεις για το πώς διαγράφονται χρέη χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Είχε την ειλικρίνεια να καλέσει τον Α. Τσίπρα πριν ο τελευταίος γίνει πρωθυπουργός για να τον προστατεύσει από την απώλεια της αξιοπιστίας του, προειδοποιώντας τον ότι αυτά που τάζει προεκλογικά στους Έλληνες δεν γίνονται και δεν θα γίνουν γιατί πολύ απλά "λεφτά δεν υπάρχουν χωρίς τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις".

Το έχουμε ξαναγράψει. Ο Σόιμπλε, όσο σκληρός και αν ήταν, ήταν πάντα ειλικρινής και πέτυχε αυτό που του ζητήθηκε από την ιστορία. Κράτησε το μαντρί της ευρωζώνης, δηλαδή της Ευρώπης,  ενωμένο και άθικτο. Ήταν ένας μεγάλος Ευρωπαίος. Η οικονομική ανάπτυξη που γνωρίζει σήμερα η Ελλάδα είναι αποτέλεσμα και της δικής του επιμονής για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Επέλεξε να είναι χρήσιμος και όχι αρεστός…