Του Σπύρου Δημητρέλη

Η πρώτη αντίδραση ήταν μειδίαμα. Πιο πολύ με τρολάρισμα έμοιαζε η είδηση. Την ώρα που μεγάλα ελληνικά πανεπιστήμια βρίσκονται υπό κατάληψη από ηχηρές μειοψηφίες που παρεμποδίζουν με τραμπούκικες και φασιστοειδείς πρακτικές τη λειτουργία της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πολλαπλά σημαίνουσας για μια κοινωνία ελευθερίας της, ο υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε το σχέδιο για τη λειτουργία μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων επιφυλλάσοντας μια μεγάλη έκπληξη. Η είδηση από την παρουσίαση; Η εισαγωγή στα νέα, ελεύθερα (;) από τα κρατικά δεσμά και τις παθογένειες του κρατισμού, πανεπιστήμια με έναν κρατικό τρόπο! Τον πλέον παρωχημένο τρόπο, αυτόν των πανελληνίων εξετάσεων. Ο χαρακτηρισμός παρωχημένος δεν είναι τυχαίος. Είμαστε μια από τις λίγες χώρες στην Ευρώπη, πιθανόν και στον κόσμο, που η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται μέσω κρατικά οργανωμένων, πλήρως τυποποιημένων, ενιαίου τύπου και διαδικασίας, γενικών εξετάσεων. Όταν καθιερώθηκε αυτό το σύστημα, είχε έρθει ως απάντηση στις, δυστυχώς, ενδημικές στη φυλή μας "αρετές" της διαφθοράς, της συναλλαγής και του νεποτισμού.

Ήταν η απάντηση στην απαίτηση για μια αδιάβλητη διαδικασία εισόδου στα ελληνικά πανεπιστήμια η οποία στο παρελθόν ήταν διαβατήριο για διορισμό στη μονιμότητα και την ισόβια ήσσονα προσπάθεια του Δημοσίου ή για είσοδο σε ένα κλειστό και κατά συνέπεια  καλά αμειβόμενο επάγγελμα. Σήμερα ο θεσμός αυτός έχει κάνει τον κύκλο του.

Έχει καταλήξει σε μια ψυχοφθόρα για τους μαθητές διαδικασία διαγωνισμού με συγκεκριμένη και τυποποιημένη διδακτική ύλη γύρω από την οποία έχει στηθεί μια μεγάλη αγορά παραπαιδείας και προγύμνασης των υποψηφίων. Τα κόστη για αυτή την αγορά είναι δυσβάστακτα για το μέσο νοικοκυριό, με το πραγματικό ακαδημαϊκό αποτέλεσμα να είναι τουλάχιστον αμφιλεγόμενο. Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το αδιάβλητο στη διαδικασία εισαγωγής στα πανεπιστήμια πληρώθηκε και πληρώνεται αδρά από την κοινωνία και το μέλλον της με την πλήρη απαξίωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα μάτια γονιών, μαθητών και της αγοράς εργασίας. Καμία αξία στο απολυτήριο του λυκείου, όπου μάλιστα οι καλοί βαθμοί πέφτουν σαν το χαλάζι. Οι στατιστικές με την εκτόξευση τις τελευταίες δεκαετίες του αριθμού των αριστούχων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ειδικά της λυκειακής, το αποδεικνύουν.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύονται και από τα αποτελέσματα του διεθνούς διαγωνισμού μαθησιακής ικανότητας της PISA που διοργανώνει ο ΟΟΣΑ. Σε αυτόν που οι Έλληνες μαθητές βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο του κόσμου και κάθε χρόνο πηγαίνουν και πιο κάτω. Εξαίρεση βέβαια στην PISA οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων, τα οποία -ευτυχώς- έχουν σε κάποιο βαθμό απελευθερωθεί από τα δεσμά του Υπουργείου Παιδείας, της ΟΛΜΕ, των καταλήψεων και της παντελούς έλλειψης αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών μονάδων.

Αποτελεί ειρωνεία για την ελληνική δημόσια εκπαιδευτική πραγματικότητα το ότι δημόσια δωρεάν πανεπιστήμια άλλων χωρών της Ευρώπης αναγνωρίζουν τον βαθμό του ελληνικού απολυτηρίου λυκείου ως ένα από τα κριτήρια εισαγωγής, μαζί όμως με δικά τους κριτήρια που έχουν να κάνουν με το βιογραφικό του υποψηφίου, τις επιδόσεις τους σε διεθνείς μαθητικούς διαγωνισμούς, τη συμμετοχή του σε εθελοντικές δράσεις, τη διάκριση σε διαγωνισμούς μαθητικής επιχειρηματικότητας και δεκάδες άλλα κριτήρια ουσίας για το πόσο κοντά είναι κάθε μαθητής σε αυτό που λέμε αριστεία. Αυτό δηλαδή που πραγματικά απεχθανόμαστε σε αυτήν τη χώρα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που πλέον χιλιάδες Έλληνες μαθητές και οι οικογένειές τους (δεν μιλάμε πλέον μόνο για τους εύπορους) αποφεύγουν την τραυματική, δαπανηρή και άσκοπη προετοιμασία και δοκιμασία των πανελληνίων εξετάσεων, επιλέγοντας να φύγουν για κάποιο πανεπιστήμιο (δημόσιο ή όχι) στην Ολλανδία, τη Δανία, το Βέλγιο και τη Γερμανία. Κάθε ίδρυμα θέτει εκεί τα δικά του κριτήρια αξιολόγησης για την εισαγωγή φοιτητών. Η επιλογή γίνεται από τα ίδια και όχι από μια κρατική, οριζόντια, γραφειοκρατική, απρόσωπη και μηχανιστική δοκιμασία μερικών ωρών.

Την ώρα, λοιπόν, που η πλειοψηφία των πολιτών λέει "ναι" στα μη κρατικά πανεπιστήμια και περιμένει από τον κατά γενική ομολογία και αντικειμενικά πετυχημένο στα της ψηφιοποίησης, υπουργό Παιδείας πλέον, κο Πιερρακάκη να κάνει το μεγάλο βήμα μπροστά, επιλέγει και αυτός τη σίγουρη οδό της αποτυχίας. Αυτή του κατευνασμού. To Harvard, η Οξφόρδη, το Yale και το Berkeley έγιναν αυτό που έγιναν επειδή είχαν την ελευθερία και την ευθύνη να επιλέξουν τα ίδια τους φοιτητές τους, τους διδάσκοντες και να βγουν στον ανταγωνισμό. Φανταστείτε λοιπόν πόσο αστείο φαντάζει να έρθει στην Ελλάδα ένα παράρτημα μεγάλου και διεθνούς αναγνωρισμένου πανεπιστημίου και να περιμένει να του στείλει το Υπουργείο Παιδείας τη λίστα με αυτούς που πέτυχαν στις πανελλήνιες. Μάλλον δεν θα έρθει. Αντί λοιπόν να κάνουμε ένα βήμα για να σπάσουμε τα δεσμά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το κράτος και την κρατική ρύθμιση, ονειρευόμαστε να κρατικοποιήσουμε, αλα ελληνικά, το Harvard και το Berkeley. Η διαδικασία που ανακοίνωσε χθες ο υπουργός Παιδείας μοιάζει περισσότερο με μια απόπειρα ένταξης στο σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων των διαφόρων κολεγίων, εντός και εκτός εισαγωγικών, πρώην Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών -πείτε τα όπως θέλετε- που υπάρχουν ήδη στην Ελλάδα. Είναι μια κίνηση πολύ περισσότερο κατευνασμού της ελληνικής φωνασκούσας αριστεράς και της λαγνείας της με τον ελληνικού τύπου κρατισμό και πολύ λιγότερο μια πραγματική μεταρρύθμιση. Η πραγματική μεταρρύθμιση θα ήταν να αφεθούν τα νέα μη κρατικά ιδρύματα να διαλέγουν τα ίδια τους εισακτέους τους ανοίγοντας στον ανταγωνισμό την ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και αυτό να είναι το πρώτο βήμα για να καταργηθούν κάποια στιγμή οι πανελλήνιες και τα δημόσια πανεπιστήμια να επιλέγουν τα ίδια τους εισακτέους τους με διαδικασίες και κριτήρια που θα ορίζουν τα ίδια. Μια μεταρρύθμιση που έχει αργήσει πολύ και στοιχίζει σε όλους μας σε χρήμα, ποιότητα εκπαίδευσης, καινοτομία, κοινωνική πρόοδο και οικονομική ανάπτυξη. Αυτά τα οποία υποστηρίζει με κάθε ευκαιρία ο κ. Πιερρακάκης…

ΥΓ. Το ελάχιστο ποσό επένδυσης για τη δημιουργία "μη κρατικού πανεπιστημίου" είναι 2 εκατ. ευρώ. Το ποσό είναι αστείο από κάθε άποψη. Όχι πανεπιστήμιο, ούτε μια μεσαία πολυκατοικία δεν χτίζεις με αυτά. Μάλλον η κυβέρνηση ονειρεύεται κρατικό Harvard στα Φάρσαλα...