Του Σπύρου Ν. Λίτσα*

Η έγκριση της Αμερικανικής πλευράς για πώληση 20 F35 στην Ελλάδα αποτελεί σίγουρα μια σημαντική στιγμή για την προβολή σκληρής ισχύος της χώρας μας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά ταυτόχρονα και της Ελληνικής διπλωματίας. Τα F35 αποτελούν ιπτάμενα κάστρα, όπως τα έχουν χαρακτηρίσει έμπειροι ιπτάμενοι, ενώ ενδεικτικό είναι και το ότι αποτελούν στόχο αγοράς κάθε κράτους που επιθυμεί να αναβαθμίσει την παρουσία του στους αιθέρες. Οι τεχνικές λεπτομέρειες μπορούν εύκολα να διαβαστούν με μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο. Τα κομβικά σημεία είναι άλλα ως προς την απόκτηση των F35.

Από τη μια καθίσταται εμφανές πως η οικοδόμηση της πολεμικής βιομηχανίας της χώρας σε επίπεδο τεχνολογικής αιχμής και σε συνεργασία με τα Ανώτατα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της χώρας είναι πλέον κάτι περισσότερο από αναγκαίο. Έχουμε καθυστερήσει πολύ, αλλά δεν έχουμε χάσει το καράβι. Άλλωστε, η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει πάντα εντυπωσιακά finish στην αέναη κούρσα του ανταγωνισμού. Αν η χώρα μας αποφασίσει να παίξει δυναμικά στο επίπεδο της πολεμικής βιομηχανίας με όρους τεχνολογικής πρωτοπορίας, τότε και η εθνική οικονομία θα βοηθηθεί σημαντικά εκεί που πονάμε, στην παραγωγή πρωτογενούς πλούτου, αλλά και η Ελλάδα θα αποκτήσει έναν νέο ισχυρό πυλώνα διακρατικών συνεργασιών και εγχώριας έρευνας. 

Από την άλλη, η πώληση των F35 αποδεικνύει με τον πλέον έμπρακτο τρόπο πως οι πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών με μια Ελλάδα σταθερά προσανατολισμένη στο πλευρό των ΗΠΑ, δίχως το άγος του αδόκιμου πειραματισμού ή της διπλωματικής αβελτηρίας, μια στάση που πολλές φορές έχει κατηγορηθεί από τους εγχώριους θιασώτες της οπορτουνιστικής υπέρβασης με το χαρακτηρισμό της "δεδομένης στάσης", απέδωσε τα μέγιστα.

Πολλές φορές μπορεί να έχουν ακουστεί από δημόσια χείλη αξιωματούχων των ΗΠΑ πως οι Ελληνοαμερικανικές σχέσεις περνούν την καλύτερη τους φάση. Η πώληση των F35 αποδεικνύει πως οι δηλώσεις αυτές δεν είναι άδειες φράσεις στο περιθώριο διπλωματικών δεξιώσεων αλλά μια εδραιωμένη πεποίθηση εντός της Ουάσιγκτον που οικοδομήθηκε και πλέον έχει φτάσει σε επίπεδο ωρίμανσης τόσο από τις κινήσεις σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, όσο βέβαια και από τις κινήσεις των Ελληνικών λόμπι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα F35 δεν αποτελούν ένα προϊόν συμβατικού κέρδους για τις ΗΠΑ. Αντιθέτως, δεν είναι λίγες οι φορές που είτε έχουν αρνηθεί την πώληση, είτε την έχουν ακυρώσει κρίνοντας πως οι διπλωματικές κινήσεις κρατών που έχουν έρθει ήδη σε συμφωνία  δεν συνάδουν με την εξυπηρέτηση των στρατηγικών θέσεων του δυτικού κόσμου στο διεθνές σύστημα.

Το παράδειγμα της Τουρκίας, αλλά και άλλων, είναι χαρακτηριστικό ως προς τον τρόπο που οι ΗΠΑ χειρίζονται τη διάθεση αυτού του σημαντικού όπλου εναέριας σκληρής ισχύος. Και στο σημείο αυτό ίσως αξίζει να αναφερθεί πως για ένα κράτος όπως η Ελλάδα η διάρκεια και η αξιοπιστία απέναντι σε συμμάχους αλλά και ανταγωνιστές αναφορικά με την Εθνική Υψηλή Στρατηγική, τις κόκκινες γραμμές μας και τις τοποθετήσεις μας ως προς τις κομβικές μεταβολές που το διεθνές σύστημα δέχεται στο συστημικό του κορμό είναι μια αξιακή στάση που απαιτεί αντοχή αλλά στο τέλος έχει θετικά αποτελέσματα. 

Σε μια δύσκολη συγκυρία για τα διεθνή ζητήματα, κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στην Ευρασία, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα πολύ καλό σημείο. Είναι αναγκαίο όμως πλέον να μπούμε σε μια ευρύτερη φάση εκσυγχρονισμού που θα αφορά την επόμενη ημέρα των Ενόπλων Δυνάμεων, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδιας ήδη μίλησε ορθώς για το Φιλανδικό μοντέλο, στην τεχνολογική ενίσχυση της Άμυνας και ειδικότερα στους μηχανισμούς αποτροπής, ο θόλος προστασίας απέναντι στα UAV που ξανά ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας εξήγγειλε είναι ένα βήμα προς την ορθή κατεύθυνση, ενώ η περαιτέρω ενίσχυση των Ειδικών Δυνάμεων της χώρας ως εργαλείο πλήγματος πρώτου αλλά και δεύτερου χρόνου αποτελεί μια εμφατική ανάγκη εμβάθυνσης στα δόγματα της Στρατιωτικής μας Στρατηγικής. 

Έχει πλέον σημάνει η ώρα που η θέση μας στο διεθνές σύστημα δεν θα ετεροκαθορίζεται από τις κινήσεις που κάνει η Τουρκία αλλά από τις δικές μας ανάγκες και τους ευρύτερους σχεδιασμούς εντός της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι σε αυτή τη μακρά και δύσκολη πορεία φέρουμε ως θετικό πρόσημο και το άλλο κομμάτι του Ελληνισμού, την Κύπρο. Η ώρα της εμβάθυνσης των σχέσεων της Λευκωσίας με το ΝΑΤΟ έχει πλέον φτάσει και οι άνεμοι πνέουν καλώς.     

*Καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Επισκέπτης Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Grenoble. Οι δυο νέες του μονογραφίες "Διεθνείς Σχέσεις από την αρχή: Θεωρητικοί Αναστοχασμοί", Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ‘Smart Instead of Small in International Relations Theory: The case of the United Arab Emirates’, Springer κυκλοφορούν στην Ελλάδα και το εξωτερικό.