Του Σπύρου Ν. Λίτσα*

Οι Αμερικανοβρετανικές αεροπορικές επιχειρήσεις εναντίον των Xούθι στην Υεμένη είναι μια εξίσωση πολυπαραγοντική, ως προς τα εξαγόμενα αποτελέσματα της.

Οι Zayidi Σιίτες Χούθι ελέγχουν στην παρούσα φάση την Υεμένη, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι αποτελούν τη μειοψηφία σε ένα κράτος που η πλειοψηφία του ανήκει στο Σουνιτικό Ισλάμ. Ο έλεγχος είναι αποτέλεσμα ενός σκληρού εμφυλίου, αλλά και της ανοικτής υποστήριξης του Ιράν προς το συγκεκριμένο κίνημα. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Χούθι απασχολούν τη διεθνή ασφάλεια. Επιθέσεις με drone έχουν γίνει και στο πρόσφατο παρελθόν, τόσο εναντίον της Σαουδικής Αραβίας όσο και εναντίον των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, κινήσεις που δεν δημιουργήθηκαν, ούτε εκτελέστηκαν, στο κενό αλλά πραγματοποιήθηκαν ως μέρος του ευρύτερου αποσταθεροποιητικού Ιρανικού σχεδίου εναντίου του Κόλπου και της Ερυθράς Θάλασσας. 

Η εξίσωση αποκτά μια νέα μεταβλητή μετά την 7/10, όταν οι Χούθι λαμβάνουν ενεργό ρόλο στις ευρύτερες επιχειρήσεις της Σιιτικής Ημισελήνου, όπως έχει αναφερθεί ξανά από τη στήλη αυτή, και ως σκοπό έχουν την παρενόχληση όχι μόνο του Ισραήλ αλλά και των ευρύτερων δυτικών στόχων. Οι Χούθι έδειξαν ότι έχουν και την ισχύ αλλά και τη βούληση να παρενοχλήσουν τον ελεύθερο διάπλου των εμπορικών δυτικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, με προφανή στόχο την παρεμπόδιση του εμπορίου και την περαιτέρω αύξηση των τιμών – επομένως και των πληθωριστικών πιέσεων μέσων της απορρύθμισης της τροφοδοτικής αλυσίδας έστω και σε μορφή καθυστέρησης. Κι αυτό γιατί η Ερυθρά Θάλασσας αποφεύγονταν από τα δυτικά πλοία, οι διαδρομές γινόταν γύρω από την Αφρικανική Ήπειρο, τα κόστη ταξιδιού αύξαναν και οι αυξήσεις περνούσαν στις τιμές των προϊόντων. 

Η ανάληψη στρατιωτικών πρωτοβουλιών ήταν κάτι το αναμενόμενο από ΗΠΑ και Βρετανία που και οι δυο ως παραδοσιακές ναυτικές δυνάμεις με ιστορία στην ευρύτερη περιοχή αλλά και ειδικό ενδιαφέρον για την υφιστάμενη ισορροπία ισχύος σε Κόλπο και Ερυθρά Θάλασσα. Και είναι μια κίνηση που ασφαλώς και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο ως προς τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Δύσης στην περιοχή, αφού οι Χούθι αποτελούν έναν καλά εξοπλισμένο αντίπαλο αλλά και ένα πιστό πιόνι της Τεχεράνης.

Η σημασία όμως της κοινής Αμερικανό-Βρετανικής δράσης έχει και άλλες δυο σημαντικές προεκτάσεις. Όπως αναλυτικά αναλύσω στην πρόσφατη μονογραφία μου από τον Springer ‘Smart Instead of Small: The case of the United Arab Emirates’, οι ΗΠΑ για μεγάλο χρονικό διάστημα επιδιώκουν να άρουν το πέπλο άρνησης και αμφισβήτησης που τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και τα ΗΑΕ έχουν απέναντι στην Αμερικανική Εξωτερική πολιτική και πιο συγκεκριμένα στην βούληση και δέσμευση των ΗΠΑ για τη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης στην περιοχή. Το Pivot to the Asia Pacific του χαρισματικού αλλά υπέρμετρα ασυντόνιστου ως προς τις πολυπλοκότητες της εξωτερικής πολιτικής Barack Obama λειτούργησε αρνητικά προς το Αμερικανικό κύρος και γόητρο στον Κόλπο. Με τις επιχειρήσεις αυτές οι ΗΠΑ δείχνουν ότι όχι μόνο η περιοχή συνεχίζει να αποτελεί ζώνη πρωτογενούς ενδιαφέροντος, αλλά και ότι είναι έτοιμες να δεσμευτούν έναντι των λεπτών στρατιωτικών υποθέσεων μιας περιοχής που η διατήρηση της ισορροπίας ισχύος αποτελεί καθημερινό στοίχημα.

Υφίσταται όμως κι άλλο ένα μήνυμα που προκύπτει από την όλη επιχείρηση κι αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το πιο σημαντικό. Το μήνυμα δεν έχει αποδέκτη την Τεχεράνη αλλά το ίδιο το Πεκίνο. Είναι γνωστό πως ο Σιιτικός παράγοντας και οι υποδιαιρέσεις του βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Κινεζικού Δράκου. Αυτό είναι ένα δεδομένο που όχι μόνο ενισχύει το γεωστρατηγικό ρόλο της Κίνας στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, αλλά και υποδεικνύει και σε αυτούς που υποστήριζαν πως η Κίνα δεν ανταγωνίζεται στρατιωτικά τις ΗΠΑ, ανάμεσα τους και εγώ, λάθος! Οι αεροπορικές επιθέσεις εναντίον των Χούθι στέλνουν το μήνυμα στο Πεκίνο, αλλά και στον Αυταρχικό Πόλο, πως ο Πόλος του Ελεύθερου Κόσμου όχι μόνο δεν θα επιτρέψει τον αποσυντονισμό του διεθνούς εμπορίου αλλά ούτε και τη στρατηγική αποσταθεροποίηση της περιοχής του Κόλπου, κάτι που η Τεχεράνη θα το επιθυμούσε πάρα πολύ και που θα προσέφερε νέο ειδικό ρόλο στο Πεκίνο. Όλα αλλάζουν από την 7/10 και μετά, ενώ και οι χρόνοι μετάβασης από το παλαιό πολυπολικό στο νέο διπολικό πολυμερές διεθνές σύστημα αυξάνονται κατά πολύ.  

*Καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Grenoble. Οι πρόσφατες μονογραφίες του "Διεθνείς Σχέσεις από την Αρχή: Θεωρητικοί Αναστοχασμοί", Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ‘Smart Instead of Small in International Relations Theory: The Case of the United Arab Emirates”, Springer κυκλοφορούν σε Ελλάδα και το εξωτερικό.