Του Μανόλη Καψή

Μια παλιά ιστορία. Το μακρινό πλέον 2008 ή 2009, αν θυμάμαι καλά, επί εποχής του Κώστα Καραμανλή, στο Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, όπως λεγόταν τότε το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, διορίστηκε Γενικός Γραμματέας ο πρέσβης Κωνταντίνος Μπίτσιος. Η επιλογή μού είχε φανεί περίεργη και πρωτότυπη και εκμεταλλευόμενος μια παλιά μας γνωριμία, έκλεισα ραντεβού να τον συναντήσω για να με ενημερώσει.

Το γραφείο του ήταν σε μια σκοτεινή γωνία σε έναν όροφο του κτηρίου, μακριά από τα γραφεία των αξιωματικών. Ήταν σαφές ότι δεν είχε σχέση η εργασία που είχε αναλάβει με την καθημερινή διαχείριση του υπουργείου.

Συζητώντας πώς από τις πρεσβείες βρέθηκε στην Κατεχάκη, μου αποκάλυψε το μυστικό. Η αποστολή που του είχε αναθέσει ο πρωθυπουργός, ήταν να ανασυντάξει την αντιτρομοκρατική υπηρεσία, που είχε διαλυθεί επί της θητείας του προηγούμενου υπουργού Βύρωνα Πολύδωρα. (Υποθέτω δεν μας εκπλήσσει αυτό, πάλι καλά που δεν είχε τοποθετήσει επικεφαλής της υπηρεσίας τον στρατηγό Ανεμο...).

Και όταν λέμε είχε διαλυθεί, κυριολεκτούμε. Ακόμα και τα πρωτόκολλα δράσης που είχαν συνταχθεί από τους πράκτορες της Σκότλαντ Γιάρντ που είχαν αναλάβει την εκπαίδευση των δικών μας αστυνομικών -όταν ζητήθηκε η συνδρομή τους μετά τη δολοφονία του ταξιάρχου Σόντερς- είχαν χαθεί. Ναι, είχαν χαθεί. Επικρατούσε χάος. Τόσο χάος που ήταν ορατό ακόμα και με γυμνό οφθαλμό. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι μετά από μια επίθεση των τρομοκρατών, όταν η αστυνομία ανακάλυψε σε κάποιο σημείο το καμένο αυτοκίνητο με το οποίο είχαν διαφύγει, δεν είχε φροντίσει ούτε καν να αποκλείσει τον χώρο και οι συνάδελφοι του αστυνομικού ρεπορτάζ έκαναν "ζωντανό" στο Mega δίπλα στην καμένη καρότσα. Είχαν φέρει δε πίσω στο κανάλι και ορισμένους κάλυκες που είχαν βρει στο έδαφος. Τέτοιο χάος.

(Ειρωνεία: Στην πρόσφατη δολοφονία των 6 Τούρκων του υποκόσμου από αντίπαλη συμμορία στη Λούτσα, το πιστόλι της επίθεσης, διάβασα, δεν το βρήκε η αστυνομία αλλά κάτοικοι της περιοχής μετά από μέρες και αφού τα συνεργεία της αστυνομίας είχαν πια αποχωρήσει από τον χώρο.)

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο 2009. Αποστολή λοιπόν του πρέσβη Κωνσταντίνου Μπίτσιου ήταν να έρθει σε επαφή ξανά με τη βρετανική κυβέρνηση, να ρίξει τα μούτρα του και να ζητήσει εκ νέου τη βοήθειά τους, ώστε να εκπαιδεύσουν και πάλι τα δικά μας στελέχη της αντιτρομοκρατικής, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στον ρόλο τους.

Θυμήθηκα αυτήν την ιστορία που πολύ με είχε εντυπωσιάσει τότε, με αφορμή τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις για τα πρωτόκολλα συντήρησης του ΟΑΚΑ. Όπως αποκάλυψε το Mega ο Σαντιγάκο Καλατράβα είχε αφήσει στην Αθήνα ένα αναλυτικό εγχειρίδιο συντήρησης του στεγάστρου, το οποίο όμως χάθηκε... Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε. Για 20 χρόνια το έργο έμεινε χωρίς συντήρηση, χωρίς επίβλεψη.

Θα περίμενε κανείς ότι αν οι αρμόδιοι του ΟΑΚΑ και του υφυπουργείου Αθλητισμού (αλλά και οι συνάδελφοί τους του υπουργείου Υποδομών και όποιοι άλλοι είναι υπεύθυνοι) είναι κλασικοί Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι με τη γνωστή νοοτροπία του "δεν βαριέσαι", τουλάχιστον στις ένστολες υπηρεσίες επικρατεί ένα άλλο ήθος, ότι υπάρχει μια άλλη κουλτούρα, πιο αυστηρή και πιο πειθαρχημένη. Μάλλον αυταπατώμεθα.

Όπως έδειξε η ιστορία της δολοφονίας του οπαδού της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια από Κροάτες χούλιγκαν, όπου η μια υπηρεσία περίμενε από την άλλη να πάρει μια πρωτοβουλία και τελικά κανείς δεν έκανε απολύτως τίποτα και εκατοντάδες χούλιγκαν αφέθηκαν να κυκλοφορούν ελεύθεροι ανά την επικράτεια, όπως έδειξε η ιστορία με τη φωτιά στη Νέα Αγχίαλο, όπου οι φλόγες έφθασαν μέχρι τις αποθήκες του στρατοπέδου, γιατί κανείς αξιωματικός δεν είχε ενδιαφερθεί να εκσυγχρονίσει (ή έστω να τηρήσει) τους κανόνες ασφαλείας, όπως έδειξαν και οι χθεσινές δηλώσεις του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Γιάννη Οικονόμου, ότι από τις 150 κάμερες της αστυνομίας που είχαν τοποθετηθεί στην Αθήνα στους Ολυμπιακούς Αγώνες, έχουν μείνει σε λειτουργία μόνο 18, η ίδια ακριβώς νοοτροπία του "δεν βαριέσαι" επικρατεί και στα Σώματα Ασφαλείας.

(Μια ιστορική παρέκβαση: Ο σπουδαίος ιστορικός William McNeill στο βιβλίο του "Η Μεταμόρφωση της Ελλάδας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο", εκδόσεις Παπαδόπουλος, σημείωνε ότι μετά τον πόλεμο και τον Εμφύλιο, στα σώματα ασφαλείας υπήρχε μια πολύ διαφορετική αντίληψη χρέους και αποστολής σε σχέση με την υπόλοιπη δημόσια διοίκηση. Ίσως στη σκέψη τους να ήταν η διάσωση της χώρας από τον κομμουνισμό, αλλά πάντως οι αξιωματικοί που είχε γνωρίσει, ήταν από άλλη πάστα από τους υπολοίπους κρατικούς λειτουργούς. Υπήρχε αυστηρή πειθαρχία. Αυτή η κουλτούρα ατόνησε αργότερα, ίσως με την ανάπτυξη και την εμπέδωση της Δημοκρατίας, ίσως με τη νέα δημοσιοϋπαληλία και το πελατειακό κράτος, ίσως με την κατάργηση της αξιοκρατίας και της ιεραρχίας στη δημόσια διοίκηση τα χρόνια του ΠΑΣΟΚ).  

Γυρίζουμε στο σήμερα: Το συμπέρασμα είναι δυσάρεστο αλλά είναι προφανές. Η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι ένα κέλυφος αδειανό. Ότι είναι δημόσιο, προώρισται να αποτύχει. Δεν θα δουλέψει, πώς να το πω αλλιώς. Για πολλούς από εμάς αυτό είναι και το συμπέρασμα από τις μεγάλες καταστροφές του καλοκαιριού με τις φωτιές και τις πλημμύρες.

Ο Κώστας Σημίτης έλεγε ότι αν δεν υπάρχει πολιτικός υπεύθυνος που να είναι πάνω από τη δημόσια υπηρεσία και να την τρέχει, στην Ελλάδα δεν δουλεύει τίποτα. Υποθέτω δεν είχε άδικο και ίσως αυτό το συμπέρασμα να είναι και στον πυρήνα της δημιουργίας του επιτελικού κράτους του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Ενας ακόμα λόγος ώστε οι επιλογές του πρωθυπουργού να είναι απόλυτα αξιοκρατικές και όχι κομματικές. Μέχρι στιγμής δεν μας έχει πείσει.