Κάντο όπως ο Μακρόν

Του Σπύρου Δημητρέλη

Οι εικόνες από τους παρισινούς δρόμους μας θυμίζουν τα δικά μας μνημονιακά χρόνια. Ο πρόεδρος Μακρόν αποφάσισε να ανοίξει το ζήτημα του ασφαλιστικού στη Γαλλία, μια χώρα με κυρίαρχη την αριστερόστροφη προσέγγιση στα πράγματα που στη βάση της έχει την -ουτοπική έως αφελή- αντίληψη ότι για όλα υπάρχουν λύσεις στην οικονομία και στη ζωή χωρίς να υπάρξει κοινωνικός ή οικονομικός λογαριασμός. Όπως συμβαίνει άλλωστε και στην Ελλάδα, όπως απέδειξε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος τον Ιούλιο του 2015. Στην πράξη ο πρόεδρος Μακρόν είναι αντιμέτωπος με τον κίνδυνο κατάρρευσης του συνταξιοδοτικού συστήματος της Γαλλίας κάποια στιγμή μέσα στις επόμενες δεκαετίες ή και νωρίτερα καθώς η γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ηλικίας αυξάνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη. Να φανταστεί κανείς ότι στην Ελλάδα το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης έχει αυξηθεί με τις μνημονιακές μεταρρυθμίσεις στα 67 έτη ενώ στη Γαλλία παραμένει στα 62! Και αυτό με τον πληθυσμό και των δυο χωρών να γηράσκει παράλληλα και ταχύτατα.

Ο πρόεδρος Μακρόν αποφάσισε να κάνει μια πρώτη διορθωτική κίνηση στο συνταξιοδοτικό της Γαλλίας αυξάνοντας το όριο συνταξιοδότησης κατά δυο έτη στα 64.  Αν και είναι απίθανο να λυθεί μόνο με αυτήν την αύξηση το πρόβλημα χρηματοδότησης των συντάξεων στη χώρα του, ο Μακρόν κάνει την αρχή σπάζοντας το ταμπού. Είχαν προσπαθήσει και άλλοι στο παρελθόν αλλά είχαν κάνει πίσω υπό την πίεση της γενικευμένης κοινωνικής αντίδρασης. Αυτό που ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν είναι ότι ο πρόεδρος Μακρόν δεν πρόκειται να κερδίσει ή να χάσει τρίτη προεδρική θητεία. Με τη συνταγματική μεταρρύθμιση που έγινε στη Γαλλία το 2008 τέθηκε όριο δυο συνεχόμενων κυβερνητικών θητειών στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας. Έχω έντονες αμφιβολίες για το κατά πόσο ο Γάλλος πρόεδρος θα άνοιγε το συνταξιοδοτικό αν γνώριζε ότι μπορεί να κυβερνήσει και για  τρίτη θητεία. Έτσι, η δεύτερη και τελευταία θητεία ενός προέδρου μπορεί να είναι πιο ωφέλιμη για τη γαλλική κοινωνία και οικονομία εφόσον μπορούν να προωθηθούν μη δημοφιλείς μεταρρυθμίσεις χωρίς τον φόβο του πολιτικού κόστους. Ο πρόεδρος Μακρόν προφανώς θέλει για την υστεροφημία του να τον κρίνει η ιστορία περισσότερο ως μεταρρυθμιστή που προσπάθησε να αντιμετωπίσει προβλήματα της γαλλικής οικονομίας και κοινωνίας και λιγότερο ως έναν ακόμη διαχειριστή που θα απολαύσει τα κάλλη της προεδρικής κατοικίας χωρίς να δυσαρεστεί. Προτιμά να γίνει χρήσιμος παρά αρεστός.

Στα δικά μας τώρα, η ελληνική πολιτική ιστορία δείχνει ότι συνήθως οι δεύτερες κυβερνητικές θητείες ενός πρωθυπουργού είναι κατά κανόνα και οι πιο ανώδυνες, στάσιμες ή και καταστροφικές. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Τη δεύτερη θητεία του Ανδρέα Παπανδρέου με το "Τσοβόλα δώστα όλα" που παρέδωσε την οικονομία στο χείλος της χρεωκοπίας; Τη δεύτερη θητεία του Κώστα Σημίτη όπου η κυβέρνηση ουσιαστικά αχρηστεύθηκε μετά την άτακτη υπαναχώρηση στην προσπάθεια αντιμετώπισης του συνταξιοδοτικού υπό τον τότε πραγματικό μεταρρυθμιστή υπουργό Εργασίας Τάσο Γιαννίτση που εσπευσμένα αντικαταστάθηκε από τον αρεστό στη βάση του ΠΑΣΟΚ και νομοτελειακά ανώδυνο  Δημήτρη Ρέππα; Ή μήπως να θυμηθούμε τη δεύτερη θητεία του Κώστα Καραμανλή το 2007 που απλώς έφερε με μεγαλύτερη ταχύτητα τη χώρα κοντά στην άβυσσο της χρεοκοπίας; Ο κανόνας είναι ότι η μεταρρυθμιστική ορμή των ελληνικών κυβερνήσεων εξαντλείται συνήθως στα πρώτα δυο χρόνια της πρώτης κυβερνητικής θητείας.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του ήταν άτυχοι διότι με το καλημέρα της θητείας τους κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μεγάλες παγκόσμιες κρίσεις, όπως η πανδημία και στη συνέχεια η ενεργειακή κρίση. Έγιναν προσπάθειες, αλλά οι καθοριστικές τομές στο κράτος που θα απέτρεπαν παρασιτικές συμπεριφορές όπως αυτές που προκάλεσαν την εθνική τραγωδία των Τεμπών δεν έγιναν. Για το αν μπορούν να γίνουν σε μια δεύτερη κυβερνητική θητεία του Κυριάκου Μητσοτάκη οι ελπίδες είναι περιορισμένες. Είναι όμως υπαρκτές. Αν η Νέα Δημοκρατία εκλεγεί αυτοδύναμη και ο ίδιος έχει συνειδητοποιήσει –που το πιστεύω- ότι δεν υπάρχει μονιμότητα στο Μέγαρο Μαξίμου, πιθανόν να επιχειρήσει τις αλλαγές που χρειάζονται στο δημόσιο τομέα, όπως είναι η Παιδεία, η Υγεία και η Δικαιοσύνη. Αν κληθεί να συγκυβερνήσει με άλλες πολιτικές δυνάμεις οι ελπίδες για μεταρρυθμιστική ορμή είναι ακόμη πιο λίγες. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε πρόσφατα ότι η επόμενη Βουλή θα είναι αναθεωρητική. Ο τρόπος διακυβέρνησης της χώρας που να περιορίζει το λεγόμενο πολιτικό κόστος για έναν Πρωθυπουργό στη δεύτερη θητεία του μπορεί να είναι μια από τις επόμενες συνταγματικές αλλαγές. Για να δοθεί στους ηγέτες μας ένα κίνητρο να γίνουν περισσότερο χρήσιμοι και λιγότερο αρεστοί.