Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, φαίνεται, να διαπίστωσε επιτέλους ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε έναν επικίνδυνο αντίπαλο που μπορεί να απειλήσει την εξουσία του: τον Γεβγκένι Πριγκόζιν, ιδρυτή της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Wagner, οι μισθοφόροι της οποίας πολεμούν στο πλευρό του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.
Ανάλογα με την οπτική του καθενός, ο κ. Πριγκόζιν θα μπορούσε να θεωρηθεί είτε το Πρόσωπο της Χρονιάς, είτε ο Κακός της Χρονιάς. Ο κ. Πούτιν, σύμφωνα με πολλές πηγές από τη Μόσχα, είναι σίγουρος ότι μπορεί να αποδυναμώσει τον κ. Πριγκόζιν, ο οποίος έχει συγκρουστεί με το γενικό επιτελείο στρατού. Ωστόσο, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι εκ διαμέτρου αντίθετο, καθώς πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον κ. Πριγκόζιν ως το μεγαλύτερο φαβορί για τη διαδοχή του κ. Πούτιν.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο κ. Πούτιν φρόντισε να μην αναδειχθούν άνθρωποι ικανοί να αμφισβητήσουν την εξουσία του και κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια ώστε να διασφαλίσει πως ο πόλεμος δεν θα αναδείξει κάποιον λαϊκό, στρατιωτικό ηγέτη που θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για τον ίδιο. Και τα κατάφερε. Το καλοκαίρι του 2022, για παράδειγμα, ο φιλόδοξος στρατηγός Αλεξάντερ Λαπίν έγινε αποδέκτης μιας μικρής διαδικτυακής εκστρατείας που τον δόξαζε. Τού κόστισε όμως, άμεσα, τη θέση του - και από την πλευρά του κ. Πριγκόζιν, ο οποίος ελέγχει μια σειρά διαδικτυακά και ιδιαίτερα ενεργά τρολ, ξεκίνησε ένας σύντομος αλλά ισχυρός μιντιακός πόλεμος εναντίον του.
Σύμφωνα με πηγές μου που βρίσκονται κοντά στη ρωσική κυβέρνηση, ο κ. Πούτιν θεωρούσε τότε τον κ. Πριγκόζιν απλώς και μόνο ως το αντίπαλον δέος των στρατηγών του. Ο Ρώσος πρόεδρος έβλεπε τον κ. Πριγκόζιν ως άνθρωπό του, ένα υπάκουο "εργαλείο”, εύκολα διαχειρίσιμο.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ο κ. Πριγκόζιν έχει να επιδείξει μια ιδιαίτερα απροσδόκητη καριέρα. Αρχικά, ήταν γνωστός ως "σεφ του Πούτιν”, καθώς κατέστη ανάδοχος του έργου παροχής σχολικών γευμάτων για όλη τη ρωσική επικράτεια. Στη συνέχεια δημιούργησε τη διαδικτυακή προπαγανδιστική εταιρεία Internet Research Agency και εντρύφησε στην τακτική των τρολ, εστιάζοντας κυρίως στην έρευνα του Ρόμπερτ Μίλερ για τη ρωσική εμπλοκή στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Τέλος, ο κ. Πριγκόζιν έγινε διάσημος ως ιδρυτής του ομίλου Wagner, οι μισθοφόροι του οποίου πολέμησαν στην Αφρική, τη Συρία και τώρα στην Ουκρανία.
Αυτά και μόνο τα επιτεύγματα αποτέλεσαν τα εχέγγυα για να αναλάβει ο κ. Πριγκόζιν την ευθύνη διεκπεραίωσης των πλέον ευαίσθητων αποστολών του κ. Πούτιν. Αλλά φέτος, ο κ. Πριγκόζιν ανέβηκε επίπεδο, υποσκελίζοντας όλους τους υπόλοιπους φίλους του κ. Πούτιν στην εξουσία. Από τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, τον γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Νικολάι Πατρούσεφ και τον διευθύνοντα σύμβουλο του κρατικού αμυντικού κολοσσού Rostec Σεργκέι Τσεμέζοφ, έως τον πλέον στενό φίλο του κ. Πούτιν, Γιούρι Κοβάλτσουκ. Ο κ. Πριγκόζιν τους υποσκέλισε όλους και εμφανίζεται πλέον ως ο σημαντικότερος "παίκτης” στη Ρωσία. Είναι ταυτόχρονα ο πλέον δημοφιλής πολιτικός φορέας και το πρόσωπο που φοβούνται οι ανώτατοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες της Ρωσίας.
Η μετεωρική, πολιτική άνοδος του κ. Πριγκόζιν ξεκίνησε το πρόσφατο καλοκαίρι, όταν άρχισε να γυρίζει στις ρωσικές φυλακές και να στρατολογεί κρατουμένους για τον ιδιωτικό στρατό της Wagner, προσφέροντας χάρη σε όσους πολεμούν στην πρώτη γραμμή του μετώπου στην Ουκρανία: μετά από έξι μήνες υπηρεσίας αποκτούν την ελευθερία τους.
Για να το επιτύχει αυτό, ο κ. Πριγκόζιν έπρεπε να τα βάλει με πολλές ισχυρές υπηρεσίες ασφαλείας της Ρωσίας ταυτόχρονα: την Ομοσπονδιακή Σωφρονιστική Υπηρεσία, που λειτουργεί ως κράτος εν κράτει, την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB), το υπουργείο Εσωτερικών, το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα και την Επιτροπή Ερευνών. Όλες αυτές οι υπηρεσίες διέπονται από ειδικό καθεστώς, αναφέρονται αποκλειστικά τον πρόεδρο Πούτιν, και κανείς δεν τολμά να διαφωνήσει μαζί τους. Αλλά η κατάσταση άλλαξε - εμφανίστηκε ένας τζόκερ που μπορεί να κερδίσει το "φουλ του άσου”. Εάν ο κ. Πριγκόζιν μπορεί να απελευθερώνει οποιονδήποτε κρατούμενο, οι εξουσίες του είναι απεριόριστες.
Η επόμενη ένδειξη του αναβαθμισμένου ρόλου του κ. Πριγκόζιν ήταν η ευθεία αντιπαράθεσή του με το υπουργείο Άμυνας και το γενικό επιτελείο στρατού.
Αυτή η σύγκρουση ήταν πρωτοφανής για το ρωσικό πολιτικό σύστημα. Στο παρελθόν, ορισμένοι από τους υφισταμένους του κ. Πούτιν συνήθως απέφευγαν να επιτεθούν σε άλλους υφισταμένους του προέδρου. Αλλά, το 2022, αυτό άλλαξε. Όταν ξεκίνησε η εισβολή, ο πόλεμος έγινε έμμονη ιδέα στον κ. Πούτιν. Είναι το μόνο που τον ενδιαφέρει, σύμφωνα με πηγές. Μόνο οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου έχουν άμεση πρόσβαση στον κ. Πούτιν, ενώ τα πρώην μέλη του στενού του κύκλου, που κατέληξαν στα "μετόπισθεν”, κατέστησαν λιγότερο σημαντικά.
Ο κ. Πριγκόζιν δε, κατάφερε να χτίσει την εικόνα του πιο αποτελεσματικού μαχητή. Δεν υπάγεται στο υπουργείο Άμυνας, δεν εμπλέκεται στο σύστημα της στρατιωτικής γραφειοκρατίας, καθορίζει μόνος του τις αποστολές, τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα. Σύμφωνα με τις πηγές μου, ο κ. Πούτιν δεν είχε πρόβλημα με αυτό. Και επέτρεψε στον κ. Πριγκόζιν να επικρίνει, αγενώς και δημόσια, τους άλλους στρατηγούς. Ο κ. Πούτιν άλλωστε δεν τους είχε σε εκτίμηση, οπότε δεν επέπληξε τον ιδρυτή της Wagner.
Το περασμένο φθινόπωρο, ο Γεβγένι Νούζιν, πρώην Ρώσος κρατούμενος που αυτομόλησε στην Ουκρανία αφού στρατολογήθηκε από τον όμιλο Wagner και κατέληξε πίσω στη Ρωσία στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων, σκοτώθηκε με βαριοπούλα. Ένα βίντεο αυτής της φρικαλεότητας κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο και πιθανότατα είχε στόχο να λειτουργήσει ως προειδοποίηση για τους μελλοντικούς λιποτάκτες.
Παραδόξως, αυτή η βαρβαρότητα απέκτησε πολλούς οπαδούς. Καταστήματα στη Ρωσία ξεκίνησαν να πωλούν "βαριοπούλες της Wagner”, καθώς και αναμνηστικά και αυτοκόλλητα αυτοκινήτου με τα σύμβολα της Wagner. Ο κ. Πριγκόζιν, ο οποίος εξέδωσε ανακοίνωση υπεραμυνόμενος της δολοφονίας Νούζιν, ανεδείχθη σε ένα είδος λαϊκού ήρωα.
Οι πιο ριζοσπάστες πολιτικοί και επιχειρηματίες έχουν προσελκύσει τον κ. Πριγκόζιν. Άνθρωποι με τους οποίους συνομιλώ, μού λένε ότι ο ηγέτης της Τσετσενίας, Ραμζάν Καντίροφ, ο οποίος προηγουμένως μιλούσε απευθείας με τον κ. Πούτιν, τώρα αναφέρεται στον κ. Πριγκόζιν. Ο επιχειρηματίας Κονσταντίν Μαλοφέγιεφ, ιδιοκτήτης του υπερσυντηρητικού τηλεοπτικού σταθμού Tsargrad TV, που υποστήριξε την επίθεση της Ρωσίας στο Ντονμπάς το 2014, καθώς και ο ιδεολόγος του σύγχρονου ρωσικού φασισμού και φιλόσοφος Αλεξάντρ Ντούγκιν, έχουν επίσης επαινέσει τον κ. Πριγκόζιν. Η σφαίρα επιρροής του περιλαμβάνει επίσης τους ηγέτες των λεγόμενων Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ. Εν γένει, αυτή η "κάστα” έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στη σύγχρονη Ρωσία, καθώς αυτοί που βρίσκονται στο μέτωπο χαίρουν της μεγαλύτερη εκτίμησης του κ. Πούτιν.
Ο κ. Πριγκόζιν έχει εξελιχθεί επίσης σε ήρωα για τους "πατριώτες” πολεμικούς ανταποκριτές (αυτούς που εργάζονται σε προπαγανδιστικά μέσα ενημέρωσης και εκφράζουν ανοιχτά φασιστικές απόψεις).
Όμως, ο κ. Πριγκόζιν φαίνεται ήδη να εξελίσσεται και σε έναν εντελώς ανεξάρτητο πολιτικό παίκτη. Ξεκίνησε βάλλοντας κατά του κυβερνήτη της Αγίας Πετρούπολης, Αλεξάντερ Μπέγκλοφ, επί μακρόν συνεργάτη του κ. Πούτιν. "Άνθρωποι σαν τον κ. Μπλέγκλοφ θα συνθλιβούν από την κοινωνία μας σας ζωύφια, αργά ή γρήγορα”, έγραψε πρόσφατα.
Μέχρι το τέλος του 2022, πολλοί επιχειρηματίες και αξιωματούχοι της Μόσχας πίστευαν ακράδαντα ότι ο κ. Πριγκόζιν αποτελεί πραγματική απειλή. "Η βαριοπούλα είναι ένα μήνυμα προς όλους μας”, μού είπε ένας ολιγάρχης. Για αρκετούς μήνες πέρυσι, εγείρονταν το ερώτημα γιατί ο κ. Πούτιν δεν βάζει τον κ. Πριγκόζιν στη θέση του, όπως έκανε με τόσους άλλους.
Στις 10 Ιανουαρίου, ο κ. Πριγκόζιν ανέφερε στο κανάλι της εταιρείας του στο Telegram ότι οι μισθοφόροι της Wagner είχαν καταλάβει την ουκρανική πόλη Σολεντάρ. Αυτή ήταν η πιο μεγάλη προπαγανδιστική νίκη του, και πειστική απόδειξη ότι η Wagner είναι μία από τις πλέον μάχιμες ρωσικές μονάδες. Οι πηγές μου στη Μόσχα λένε ότι ορισμένοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι ξεκίνησαν να συζητούν -υποτίθεται μισοαστεία- εάν ήταν η κατάλληλη στιγμή να δηλώσουν πίστη στον κ. Πριγκόζιν, πριν να είναι πολύ αργά.
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας ισχυρίστηκε ότι η κατάληψη της Σολεντάρ ήταν δικό του επίτευγμα, κάτι που διαψεύσθηκε αμέσως από τον κ. Πριγκόζιν και πολλούς πολεμικούς ανταποκριτές. Για τους προπαγανδιστές, μια τόσο σημαντική νίκη προκάλεσε ξέφρενο ενθουσιασμό. Ένα από τα χαρακτηριστικά σχόλια ήταν το εξής: "Η Wagner σάρωσε τη ρωσική πόλη Σολεντάρ και σκότωσε όλους τους κατοίκους. Δεν ανταλλάχθηκαν, ήτοι σκοτώθηκαν. Σαν λυσσασμένα σκυλιά. Επομένως, ο Γεβγκένι Βικτόροβιτς Πριγκόζιν είναι πραγματικός Ρώσος πολιτικός. Λέει αυτό που οι καλοί Ρώσοι πολίτες θέλουν να ακούσουν και κάνει αυτό που περιμένουν από τον στρατό τους”.
Εκείνη ήταν η στιγμή, προφανώς, που ο κ. Πούτιν συνειδητοποίησε ότι ο κ. Πριγκόζιν ενδεχομένως να είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Έτσι, αναβάθμισε τους βασικούς εχθρούς του κ. Πριγκόζιν - τους στρατηγούς Λαπίν και Βαλερί Γκερασίμοφ, διορίζοντας τον τελευταίο επικεφαλής των επιχειρήσεων στην Ουκρανία. Αυτό είναι παραδοσιακά το γραφειοκρατικό παιχνίδι του κ. Πούτιν, το οποίο ήταν αποτελεσματικό στο παρελθόν, αλλά μπορεί να μην αποδώσει αυτήν τη φορά.
Πολλοί Ρώσοι, τυφλωμένοι από την προπαγάνδα, έχουν απογοητευθεί από την αδυναμία του στρατού να νικήσει. Το Κίεβο δεν κατελήφθη μέσα σε λίγες ημέρες, όπως τους είχαν υποσχεθεί. Διορίζοντας τον στρατηγό Γκερασίμοφ ανώτατο διοικητή, ο κ. Πούτιν αναλαμβάνει την ευθύνη για όλες τις ήττες που θα ακολουθήσουν. Ενώ δεν αποδυναμώνει τον κ. Πριγκόζιν, ο οποίος δεν επέκρινε τον συγκεκριμένο διορισμό.
Αυτό σημαίνει ότι, στο εγγύς μέλλον, ο κ. Πριγκόζιν μπορεί να αμφισβητήσει την εξουσία του προέδρου, και ο κ. Πούτιν μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να αντικρούσει τον πρώην σεφ του.
* Ο Mikhail Zygar είναι πρώην αρχισυντάκτης του ανεξάρτητου τηλεοπτικού ειδήσεογραφικού σταθμού Dozhd και συγγραφέας του βιβλίου "Όλοι οι άνδρες του Κρεμλίνου: Εντός της Αυλής του Βλαντίμιρ Πούτιν".
© 2023 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"
Ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ δήλωσε σήμερα ότι η Ρωσία χρειάζεται να επικεντρωθεί στην ενίσχυση των εξαγωγών ενέργειας στις λεγόμενες "φιλικές" χώρες
Τεράστια αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και των δαπανών για την "εθνική ασφάλεια".
Χωρίς να χρειαστεί να επιβληθεί νέος γύρος κυρώσεων κατά της Μόσχας.
Σχεδιασμένων για να πλήττονται πλοία επιφανείας.
Οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν σήμερα πως συστοιχίες της αντιαεροπορικής άμυνας κατέρριψαν ρωσικά τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη κοντά στο Κίεβο τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα και...
Η Ρωσία πρότεινε το σχέδιο ψηφίσματος τον περασμένο μήνα, λίγες μέρες πριν από την πρώτη επέτειο της εισβολής της στην Ουκρανία.
Προειδοποίησε για "σοβαρές συνέπειες" αν υποκύψει στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Την ευθύνη ανέλαβε η φιλορωσική ομάδα χάκερ NoName.
Συνάντηση με τον επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας.
Σύμφωνα με πηγή των γερμανικών υπηρεσιών ασφαλείας.
