Του Γιώργου Χριστόπουλου
Η επαναλειτουργία της εστίασης και των σχολείων, που έλαβε χώρα στις 10 Μαΐου, σε συνδυασμό με το άνοιγμα του τουρισμού, αλλά και τις υπερτοπικές μετακινήσεις, δίνουν την ελπίδα ότι αφήνουμε πίσω τα σκληρά περιοριστικά μέτρα και φαίνεται να αλλάζουν την ψυχολογία, αν ληφθούν υπόψη οι υπολογισμοί σύμφωνα με τους οποίους από τον Ιούνιο θα έχει εμβολιαστεί ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού, για να χτιστεί, έτσι, το επιδιωκόμενο τείχος ανοσίας.
Με αυτό ως δεδομένο, στο κυβερνητικό και οικονομικό επιτελείο σχεδιάζουν τη μετατόπιση της επικαιρότητας στην προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.
Στην κατεύθυνση αυτή, ήδη η κυβέρνηση μετά το Πάσχα θα επιδιώξει να πορευθεί με βάση την ατζέντα που περιέχει το πακέτο μειώσεων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών για επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, άνω των 2,5 δισ. ευρώ, που θα ισχύσουν για τα εισοδήματα του 2021, του 2022 και των επομένων ετών, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός έπειτα από σύσκεψη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης στις 22 Απριλίου 2021.
Ασφαλώς το εν λόγω πακέτο μειώσεων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών που θα παραθέσουμε πιο κάτω αποτελεί μία από τις βασικές παρεμβάσεις στον αντίποδα της ώθησης στην επιχειρηματικότητα και της τόνωσης της ελληνικής οικονομίας μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων και της στήριξης του επιχειρείν ιδιαίτερα στην επόμενη μέρα, όταν με το καλό θα έχει φύγει ο εφιάλτης της πανδημίας και οι επιχειρήσεις θα μετρούν τις οικονομικές πληγές, προσπαθώντας να εντάξουν την επιβίωσή τους στην επανεκκίνηση της οικονομίας.
Πρόκειται για:
- Τη μείωση του εταιρικού συντελεστή φόρου εισοδήματος από το 24% στο 22% για τα εισοδήματα από 1/1/2021 (δήλωση στο 2022) σε μόνιμη βάση.
- Τη μείωση της προκαταβολής φόρου για όλα τα φυσικά πρόσωπα τα οποία ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα από το 100% στο 55% σε μόνιμη βάση από φέτος.
- Τη μείωση της προκαταβολής φόρου για τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες από το 100% στο 70% για φέτος και στο 80% από το 2022.
- Την αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης στον ιδιωτικό τομέα και για το 2022.
- Τη συνέχιση των μειωμένων κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και το 2022.
Σε πρακτικό επίπεδο, ασφαλώς αυτό που θέλει να κάνει ο πρωθυπουργός είναι ότι, εφαρμόζοντας τη μεταρρυθμιστική ατζέντα, θα θυμίσει και θα επιβεβαιώσει τη μείωση φόρων και εισφορών που περιλαμβανόταν στο προεκλογικό πρόγραμμα της Ν.Δ. Και, βέβαια, αντιλαμβάνεται κανείς τον στόχο να σταλεί ένα σαφές μήνυμα ότι τηρούνται οι υποσχέσεις που δόθηκαν, παρά το γεγονός των δυσκολιών λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων που κλήθηκε να διαχειριστεί η κυβέρνηση, και άρα απαιτείται περισσότερος χρόνος.
Το παραπάνω πακέτο μέτρων ασφαλώς έρχεται να το ενισχύσει το σημαντικό όπλο που είναι το Ταμείο Ανάκαμψης, από το οποίο αναμένονται τα πρώτα 4 δισεκατομμύρια (από τα συνολικά 32) εντός του καλοκαιριού, μαζί με τα αυξημένα τουριστικά έσοδα σε σχέση με πέρυσι, αν εξελιχθούν ομαλά τα σχέδια λειτουργίας του τουρισμού.
Ο συντελεστής 28%, και νωρίτερα 29%, ήταν από τους υψηλότερους μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, αλλά και μεταξύ των χωρών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Την ημέρα των εκλογών, 7/7/2019, είχα σημειώσει σε επίκαιρο άρθρο μου ότι "το λογικά επιβεβλημένο είναι ότι όποια κυβέρνηση εκλεγεί, με βάση τον σχεδιασμό και τις δεσμεύσεις, έχει προβεί στις αναλύσεις και διαπιστώσεις προκειμένου να διακριβωθούν οι όποιες αλλαγές έχουν επέλθει στη δομή της οικονομίας και να καταγραφούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στο επόμενο διάστημα, με βάση τα συμπεράσματα στα οποία συγκλίνουν όλες οι απόψεις (πολιτικές και οικονομολογικές), ότι η "ελληνική κρίση δεν είναι μόνο κυκλική ή συγκυριακή, αλλά δομική. Είναι κρίση αναπτυξιακού υποδείγματος/ανταγωνιστικότητας”".
Και ότι, αν θα επιχειρούσα να κατατάξω με σειρά προτεραιότητας τα μεγαλύτερα προβλήματα που μας κληροδότησαν τα Μνημόνια, θα σημείωνα ότι είναι τρία:
• Η υπερφορολόγηση της οικονομίας.
• Η ακριβή τραπεζική χρηματοδότηση.
• Η υψηλή διαρθρωτική ανεργία.
Είχαν καταγραφεί πάνω από 25 νέοι φόροι στο φορολογικό τοπίο την τελευταία τετραετία, και ενώ η Ελλάδα αποχαιρέτησε το 2018 τα Μνημόνια, παρέμενε πρωταθλήτρια στην υπερφορολόγηση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, με ένα τριπλό ιστορικό ρεκόρ στους φόρους:
1ον: Αναλογία φόρων ως προς το ΑΕΠ άνω του 27%, που ήταν πρωτόγνωρη, τουλάχιστον για όλη την περίοδο της Mεταπολίτευσης.
2ον: Η πρώτη χώρα στην Ευρωζώνη σε αναλογία φόρων ως προς το ΑΕΠ.
3ον: Η ταχύτητα με την οποία επήλθε το "φορολογικό σοκ", καθώς μέσα σε οκτώ χρόνια η αναλογία των φόρων ως προς το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 6 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες (από 33% σε 39% του ΑΕΠ).
Όπως είχε καταδείξει η σχετική έκθεση του Tax Foundation, η χώρα μας καταλάμβανε μια από τις τελευταίες θέσεις –και συγκεκριμένα την 30ή− μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ βάσει της φορολογικής ανταγωνιστικότητας.
Βλ. σχετικά και την πολύ σημαντική πρόσφατη ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννη Στουρνάρα, στην Ακαδημία Φορολογίας και Λογιστικής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου, με τίτλο: "Προτάσεις φορολογικής πολιτικής".
Ο κ. Στουρνάρας για την "Κατανομή του φορολογικού βάρους στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης" σημειώνει ότι: "Με εξαίρεση την περίοδο 2012-2014, η δημοσιονομική προσαρμογή που συντελέστηκε στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης επικεντρώθηκε κυρίως στην αύξηση της φορολογίας. Μάλιστα, καθ’ όλη τη δεκαετία της κρίσης 2008-2018, η αύξηση των εσόδων σε συνθήκες ύφεσης προήλθε κατά κύριο λόγο από τη μεγάλη και συνεχή αύξηση των φορολογικών συντελεστών στο εισόδημα, την κατανάλωση, τα κέρδη των επιχειρήσεων και την περιουσία, με αρνητικές επιπτώσεις στην αναπτυξιακή δυναμική και τη φορολογική δικαιοσύνη".
Η μείωση του συντελεστή στο 22%, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία που παραθέτουμε, θα φέρει την Ελλάδα κοντά στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που είναι στο 21,47%), ενώ σχεδόν εναρμονίζεται με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (23,51%).
Συνεπώς, συνδυαστικά με τη μείωση της προκαταβολής του φόρου, αναμένεται να συμβάλει και να αποτελέσει ισχυρό "όπλο" ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, ενώ παράλληλα η ανακούφιση των επιχειρήσεων μέσω της ελάφρυνσης του φορολογικού βάρους και της συνακόλουθης ενίσχυσης της ταμειακής ρευστότητας αφήνει περιθώρια για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Έτσι, σε επίπεδο εταιρικής φορολόγησης, ο συντελεστής 22% που θα ισχύσει από το 2022 είναι χαμηλότερος σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης.
Και αυτό αναμφισβήτητα αποκτά σημασία σε μια περίοδο που η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει προκλήσεις και η οικονομία της Ευρωζώνης "ασθμαίνει", οι χώρες διεθνώς διασταυρώνουν τα ξίφη τους για να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις, προσφέροντας ως κίνητρο χαμηλές φορολογικές επιβαρύνσεις.
Με τον "νομότυπο" φορολογικό σχεδιασμό μέσω συμφωνιών συγχώνευσης με την τακτική του inversion, μεγάλος αριθμός πολυεθνικών μετέφεραν τη φορολογική τους έδρα από χώρα με υψηλό συντελεστή φορολόγησης σε κέντρα με πιο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, όπως η Ιρλανδία ή η Ολλανδία.
Με τον νόμο 4646/2019, το 2019, ήρθαν σίγουρα τα πάνω κάτω στο φορολογικό τοπίο, καθώς το 2021 θα δηλώσουμε τα εισοδήματα του 2020 με περισσότερες από πενήντα σημαντικές αλλαγές και προσθήκες που έγιναν από τον πολύ σημαντικό νόμο 4646/2019 και αυτές που ακολούθησαν με τους επόμενους 13 νόμους.
Περισσότερες από πενήντα σημαντικές αλλαγές "τρέχουν" στο 2021 και αναμένεται να επηρεάσουν τα οικονομικά δεδομένα και την τσέπη μας: Οι αλλαγές αυτές, με μειώσεις φόρων και εισφορών στη φορολογική νομοθεσία, "έτρεξαν" στο 2020, αλλά και στο πρώτο τρίμηνο του 2021, και, καθώς θα τις δούμε συνδυαστικά με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, διαφαίνεται ότι θα επηρεάσουν θετικά την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων αλλά και επιχειρήσεων.
Όπως θα δούμε και με τους βοηθητικούς πίνακες, στην ελάφρυνση των φορολογικών βαρών, εκτός από τη μείωση του φορολογικού συντελεστή του πρώτου κλιμακίου στο 9% από το 22%, συνετέλεσε αφενός η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για εργαζόμενο και εργοδότη κατά 3,90 ποσοστιαίες μονάδες από το ύψος που είχε διαμορφωθεί την 1η Ιουνίου 2020 και αφετέρου οι σαρωτικές, θα λέγαμε, αλλαγές στις ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, με κατάργηση της σύνδεσης από το εισόδημα και θέσπιση ασφαλιστικών κατηγοριών με ελεύθερη επιλογή των ασφαλισμένων. Ταυτόχρονα, τη διαφορά έκανε και η αλλαγή στο καθεστώς της παράλληλης ασφάλισης, όπου πλέον απαλλάσσεται των εισφορών η δεύτερη απασχόληση.
Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, επιπλέον των προαναφερόμενων παρεμβάσεων, ότι το 2020 εφαρμόστηκαν ρυθμίσεις μόνιμου χαρακτήρα, όπως η μείωση του ΕΝΦΙΑ, η μείωση του φόρου στα διανεμόμενα κέρδη από 10% στο 5%, η αναστολή ΦΠΑ σε νέες οικοδομές, φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις σε πράσινη οικονομία, ενέργεια και ψηφιακό μετασχηματισμό, η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης για εισοδήματα από ιδιωτική δραστηριότητα κ.ά.
Τριπλή θα είναι φέτος (2021) η ελάφρυνση των φορολογικών βαρών για τους φορολογούμενους - φυσικά πρόσωπα, καθώς, όπως θα δούμε πιο κάτω με πίνακες, τρεις θετικές αιτίες θα συντελέσουν στην ελάφρυνση των φορολογικών βαρών, τόσο για τα εισοδήματα του φορολογικού έτους 2020 που θα δηλωθούν φέτος όσο και για τα εισοδήματα του τρέχοντος έτους.
Η 1η αιτία είναι η μείωση του συντελεστή φορολογίας εισοδήματος, του πρώτου κλιμακίου μέχρι 10.000 ευρώ, από το 22% στο 9%.
Η 2η αιτία είναι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών:
*1ον: Των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων από 1/1/2020.
*2ον: Των μισθωτών από 1/1/2021: σωρευτική μείωση 3,90%, που μοιράζεται κατά 1,63% για τον εργαζόμενο και 2,27% για τον εργοδότη.
Η 3η αιτία είναι η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης:
-Για μεν το 2020 δεν επιβάλλεται ειδική εισφορά αλληλεγγύης στα εισοδήματα που προέρχονται από επιχειρηματική δραστηριότητα, από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα και ακίνητη περιουσία), καθώς και στο εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.
-Για δε το 2021 η απαλλαγή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης αποκλειστικά και μόνο στον ιδιωτικό τομέα για τα εισοδήματα που αποκτώνται από μισθωτή εργασία.
Ιδού οι αριθμοί:
Επίλογος: Επεσήμανα την εξέλιξη των πραγμάτων με στοιχεία. Αν η οικονομία πάρει πάλι τα πάνω της, πρέπει να συνοδευτεί με μείγμα συνδυαστικών πολιτικών αναφορικά με τα προεκτεθέντα.
Ασφαλώς, στον αριθμητή πρέπει να συμπεριληφθούν η χαμηλή φορολογία, η φθηνή χρηματοδότηση, το κατέβασμα ακόμα χαμηλότερα του "μη μισθολογικού κόστους" - tax wedge, κίνητρα για τη μείωση της ανεργίας.
Και στον παρονομαστή ένα μοντέλο αναπτυξιακού υποδείγματος καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας, με την ευρεία χρηματοδότηση και βέλτιστη αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων (ΕΣΠΑ και Ταμείου Ανάκαμψης), με εμπροσθοβαρή άντληση πόρων από τις αγορές και συνέχιση των διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, στον αντίποδα βεβαίως της διακριτής υπερστήριξης της κοινωνικής συνοχής.
* Ο Γιώργος Δ. Χριστόπουλος είναι φοροτεχνικός-οικονομολόγος με συγγραφική και διδακτική εμπειρία. Εκπρόσωπος Τύπου και δημοσίων σχέσεων της ΠΟΦΕΕ, υπεύθυνος της επιστημονικής ομάδας της ΕΦΕΕΑ, μέλος της "mental Group Γ. Χριστόπουλος και Συνεργάτες", τ. καθηγητής ΤΕΙ.
