Του Γιώργου Δαλιάνη

και της Νίκης Χατζοπούλου

Τις τελευταίες ημέρες εκδόθηκαν δύο αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την χορήγηση έντοκων δανείων και τα τέλη χαρτοσήμου. Συγκεκριμένα, με τις υπ’ αριθ. 2163/2020 και 2323/2020 αποφάσεις του Β’ Τμήματος του ΣτΕ έγινε δεκτό ότι η χορήγηση έντοκων δανείων αποτελεί δραστηριότητα υπαγόμενη στο καθεστώς ΦΠΑ και δεν υπόκειται σε τέλη χαρτοσήμου. Οι αποφάσεις αυτές είναι πολύ σημαντικές και ανατρέπουν τα δεδομένα στην φορολογία τελών χαρτοσήμου.

Πιο συγκεκριμένα, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι η χορήγηση έντοκου χρηματικού δανείου από επιχείρηση υποκείμενη στο ΦΠΑ υπάγεται στο καθεστώς του Φ.Π.Α. ως υπηρεσία παρεχόμενη έναντι ανταλλάγματος (αντάλλαγμα είναι οι τόκοι). Όμως, λόγω ρητής διάταξης  τυγχάνει ταυτόχρονα και απαλλαγής από την επιβολή του Φ.Π.Α., όπως και διάφορες άλλες κατηγορίες υπηρεσιών λ.χ. οι υπηρεσίες εκπαίδευσης, οι ασφαλιστικές υπηρεσίες κ.ο.κ.. Περαιτέρω, με το άρθρο 63 παρ. 1β του Κώδικα ΦΠΑ καταργήθηκαν οι διατάξεις για την επιβολή τελών χαρτοσήμου στις πράξεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Φ.Π.Α. (πλην ορισμένων εξαιρέσεων) και δεν μπορεί να επιβληθεί χαρτόσημο αν η πράξη υπόκειται σε Φ.Π.Α.. Συνεπώς, η ως άνω οικονομική δραστηριότητα χορήγησης έντοκων δανείων, ως υπαγόμενη στο καθεστώς Φ.Π.Α. δεν υπόκειται σε τέλη χαρτοσήμου. Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ειδικά οι τόκοι υπερημερίας, δεν εμπίπτουν στην ανωτέρω αντιμετώπιση, διότι οι τόκοι υπερημερίας υπόκεινται σε τέλη χαρτοσήμου, βάσει ρητής διάταξης. 

Περαιτέρω, με βάση την ως άνω απόφαση, ακόμη και εάν η παροχή των πιστώσεων γίνεται ευκαιριακά, εφόσον η χορήγηση του δανείου γίνεται από πρόσωπο υποκείμενο στο Φ.Π.Α., όχι δηλαδή από ιδιώτη, η δραστηριότητα αυτή δεν επιβαρύνεται με τέλη χαρτοσήμου, όπως έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας. 

Η ως άνω κρίση του ΣτΕ είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς ισοδυναμεί με κατάργηση των τελών χαρτοσήμου στον έντοκο δανεισμό οποιασδήποτε μορφής (ανοικτοί λογαριασμοί, ενέγγυες πιστώσεις, δανειοδότησης εντός ομίλου κ.λπ.) μεταξύ επιχειρήσεων.

Με αφορμή αυτή την κρίση, μάλιστα, αναμένεται να ανοίξει ο δρόμος για την αναζήτηση ως αχρεωστήτως καταβληθέντων των ποσών που έχουν ήδη εισπραχθεί από το Ελληνικό Δημόσιο για συμβάσεις που έχουν συναφθεί, ειδικά για τις συμβάσεις της τελευταίας πενταετίας (που έχουν συναφθεί από 1.1.2016), και φυσικά η απόφαση αυτή θα επηρεάσει την τύχη των ήδη εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών και των Διοικητικών Δικαστηρίων.

Περαιτέρω, το σκεπτικό της απόφασης αυτής θα μπορούσε ενδεχομένως να αξιοποιηθεί για τις συμβάσεις που προσομοιάζουν μεν με τις συμβάσεις χρησιδανείου διακρίνονται όμως από αυτές και συγκεκριμένα τις συμβάσεις παραχώρησης κατά χρήση επενδυτικών αγαθών χωρίς ιδιαίτερο αντάλλαγμα αλλά με την ανάληψη από αυτούς της υποχρέωσης να χρησιμοποιούν αυτά για την συντήρηση διάθεση κλπ των προϊόντων τους. Το σκεπτικό εδώ είναι ότι δεν παρουσιάζουν οι συμβάσεις αυτές αυτοτέλεια προς την συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα του υποκειμένου που υπάγεται στο Φ.Π.Α. και ως εκ τούτου θα έπρεπε και οι συμβάσεις αυτές να είναι αντικείμενο του Φ.Π.Α. και όχι του τέλους χαρτοσήμου. 

Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με το άρθρο 810 του Αστικού Κώδικα ορίζεται ότι: "Με τη σύμβαση του χρησιδανείου ο ένας από τους συμβαλλόμενους (χρήστης) παραχωρεί στον άλλο τη χρήση πράγματος χωρίς αντάλλαγμα και αυτός (χρησάμενος) έχει υποχρέωση να αποδώσει το πράγμα μετά τη λήξη της σύμβασης".

Στις ως άνω περιγραφόμενες περιπτώσεις δεν υπάρχει απουσία ανταλλάγματος, αλλά η παραχώρηση συνεπάγεται ορισμένες υποχρεώσεις από πλευράς του λήπτη, όπως επίσης σε πολλές περιπτώσεις η χρήση μπορεί να είναι ενσωματωμένη στο κόστος πώλησης του εμπορεύματος. Συνεπώς, πιστεύουμε ότι οι συμβάσεις που φέρουν τα ως άνω χαρακτηριστικά μπορεί να θεωρηθεί ότι εμπίπτουν στο καθεστώς Φ.Π.Α. και δεν υπόκεινται σε τέλη χαρτοσήμου, γιατί και εδώ δεν υπάρχει σαφής πρόβλεψη για τα τέλη χαρτοσήμου. 

Κλείνοντας, διαπιστώνουμε ότι με αφορμή αυτή την κρίση ανοίγει ο δρόμος για την απελευθέρωση της εξωτραπεζικής δανειοδότησης των επιχειρήσεων από την επιβολή τέλους χαρτοσήμου. Βέβαια θα πρέπει η Διοίκηση να πάρει άμεσα θέση σχετικά με το θέμα αυτό και να δώσει κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της απόφασης αυτής, ιδίως ενόψει των κρίσιμων δημοσιονομικών ελλειμμάτων που αναμένεται να προκύψουν τόσο από την αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών όσο και από την παύση καταβολής τελών χαρτοσήμου τις εφεξής συναπτόμενες συμβάσεις έντοκου δανεισμού.

* O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.

* H κα Νίκη Χατζοπούλου είναι Δικηγόρος LL.M. & Διαμεσολαβήτρια, συνεργάτης της Artion Α.Ε.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. 
(Πουρνάρα 9 Μαρούσι | +30 210 6009062 |  www.artion.gr)