Γράφει ο χρήστης του Forum του Capital Ιουλιανός

Το "ατύχημα" που άλλοι αποζητούσαν κι άλλοι απεύχονταν συνέβη. Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε ότι δεν επιθυμεί να συνεχίσει να αποτελεί μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εμμέσως δε αποδέχθηκε το ισχυρό ενδεχόμενο της μετονομασίας του σε Μη Ηνωμένο Βασίλειο ή – αν λάβει κανείς υπόψη την επιθυμία των Λονδρέζων να μεταβληθούν σε πόλη-κράτος – σε σκορποχώρι. Όποιος έχει κάπως εντρυφήσει στην ιστορία αυτής της παράξενης και συνάμα θαυμαστής χώρας διαπιστώνει ότι βαθμιαία, και μέσα από απολύτως νόμιμες και δημοκρατικές διαδικασίες και επιλογές, οι κάτοικοί της τείνουν να διαμορφώσουν συνθήκες τεθλασμένου κοινωνικού και εθνικού βίου που παρουσιάζουν ανατριχιαστική ομοιότητα με τα πολλαπλά βασίλεια, κι ακόμα τις πάμπολλες ημιαυτόνομες βαρονίες και κομητείες της περιόδου που οριοθετούν η αποχώρηση των Ρωμαίων (μέσα 5ου μ.Χ. αιώνα) και η δημιουργία του Ηνωμένου Βασιλείου (αρχές 18ου αιώνα).

Εκ πρώτης όψεως, η εναπόθεση της απόφασης για το μέλλον ενός λαού με ή χωρίς την Ευρώπη στους ίδιους τους πολίτες, ως σύνολο, μοιάζει – και είναι – μια απολύτως δημοκρατική επιλογή. Ωστόσο, εάν κανείς μπει στον κόπο να αναλύσει τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας και δεν σταθεί απλώς στην ποσοτική καταγραφή όσων τάχθηκαν υπέρ ή κατά της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά επιχειρήσει να αναλύσει την ποιοτική διαφοροποίησή τους και να τα συσχετίσει με το "τοξικό" πολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται στη χώρα, θα καταλήξει σε λίαν ενδιαφέροντα συμπεράσματα τόσο για τη συγκεκριμένη χώρα όσο και για τον τρόπο λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος στις μετανεοτερικές μας κοινωνίες.

Το δημοψήφισμα στη Βρετανία έφερε στην επιφάνεια, πρώτα απ’ όλα, τα ιστορικά μίση και τα αγιάτρευτα τραύματα των λαών της νήσου. Η απλή "χρωματική" κατανομή των ψήφων στον χάρτη της χώρας δείχνει ότι Σκωτία και Βόρειος Ιρλανδία τάχθηκαν κατά του "Brexit" ενώ Αγγλία και Ουαλία υπέρ. Πόσο υπεύθυνη πράξη αποτελεί η προκήρυξη ενός δημοψηφίσματος από την κεντρική κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου όταν είναι εξαρχής βέβαιο ότι αυτό θα αποτελέσει μιας πρώτης τάξεως αφορμή για την αναζωπύρωση εθνικών παθών και την ενίσχυση αποσχιστικών και αποσταθεροποιητικών τάσεων στη χώρα; Εάν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη τη διαφοροποίηση του Λονδίνου σε σχέση με την επαρχία αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει και άλλη μία κρίσιμη πτυχή που ανέδειξε το δημοψήφισμα: ότι μέσα στο "εθνικό" σύνολο λειτουργούν ισχυρές, υπολογίσιμες, πολυεθνικές, πολυπολιτισμικές, ανεκτικές "νησίδες" που προτιμούν να αισθάνονται ότι ανήκουν σε ένα ευρύτερο περιβάλλον από αυτό της ξεθωριασμένης ανάμνησης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ναι, είναι "νησίδες", όπως ακριβώς το είπα, όμως δεν παύουν να είναι υπαρκτές και να μη διστάζουν να διαφοροποιηθούν πολιτικά σε τέτοιο βαθμό ώστε η συμβίωση με το σύνολο να καθίσταται προβληματική. Φαντάζεστε, επιχειρώντας μια προβολή σε μέλλοντα χρόνο, η διάθεση "απόσχισης" της πόλης του Λονδίνου να βρει θετικούς ή αρνητικούς μιμητές και σε άλλα σημεία της επικράτειας – της όποιας επικράτειας ενός Μη Ηνωμένου Βασιλείου;

Μια δεύτερη παρατήρηση αφορά την ηλικιακή κατανομή της ψήφου. Είναι προφανές ότι η πλειοψηφία των νέων ανθρώπων – όσων δεν έζησαν την παρακμή της Αυτοκρατορίας και τη συρρίκνωση του διεθνούς ρόλου της Βρετανίας αλλά αντιθέτως άρχισαν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο στο "παγκοσμιοποιημένο" περιβάλλον μιας ευρωπαϊκής χώρας "όπως όλες οι άλλες" – ψήφισε υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντιθέτως, οι μεγάλες ηλικίες, αυτές που εκ των πραγμάτων θα ’πρεπε να αλλάξουν δραστικά τρόπο ζωής για να συνεχίσουν να επιβιώνουν σε ένα περιβάλλον αυξημένου ανταγωνισμού και ταχύτατης μετακίνησης των κεφαλαίων, προτίμησαν να προσκολληθούν στην ψευδαίσθηση των παιδικών τους χρόνων. Λέω ψευδαίσθηση διότι ήδη ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος σήμανε την πλήρη διάψευση του "Rule Britannia" και ανέδειξε τον υπερατλαντικό "προστάτη" σε κυρίαρχη διεθνώς δύναμη στη θέση που μέχρι πρότινος κατείχε η Βρετανία. Βέβαια, με τις ψευδαισθήσεις μπορεί κανείς να ζει μόνο όσο οι διαμορφωμένες γύρω του υλικές συνθήκες του το επιτρέπουν. Δείτε λιγάκι, όσοι κάπως γνωρίζετε τη ζωή στη Βρετανία, τι έχουν απογίνει στις μέρες μας όλα εκείνα τα λαμπρά "manor house" της εποχής της Αυτοκρατορίας! 

Μια τρίτη παρατήρηση αφορά τα πολιτικά χαρακτηριστικά της ψήφου. Αυτά αποτελούν το πιο ανησυχητικό σύμπτωμα της προκείμενης θεσμικής συγκυρίας. Πολλοί έλληνες αριστεροί έσπευσαν να πανηγυρίσουν για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση παραβλέποντας, σκοπίμως ή λόγω αναίτιου υπερβάλλοντος ενθουσιασμού, ποιες πολιτικές δυνάμεις ήταν αυτές που υποστήριξαν την υπόθεση του "Brexit". Επιμένουν να αγνοούν το γεγονός ότι η βρετανική αριστερά υποστήριξε ανοιχτά το "Bremain". Τα προπύργια των Εργατικών υπήρξαν οι βασικές "νησίδες" άρνησης των Σειρήνων του "Brexit" σε μια χώρα η οποία γίνεται ολοένα και πιο φοβική, ολοένα και πιο επικίνδυνα ριζοσπαστική σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πολιτικών ελευθεριών και σεβασμού της διαφορετικότητας. Για ποιον ακριβώς λόγο πανηγυρίζει ένας έλληνας αριστερός μπροστά στη νίκη του Farage και του Johnson; Τους έχει ακούσει ποτέ να μιλούν; Έχει συλλογισθεί τι πρεσβεύουν; Έχει αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν πιο ένθερμοι και αφοσιωμένοι υπέρμαχοι της ασυδοσίας του κεφαλαίου – σε τέτοιο μάλιστα βαθμό ώστε το ίδιο το κεφάλαιο να φοβάται τη "μαχητικότητά" τους και να κρατά αποστάσεις; Έχει επίσης λάβει υπόψη ότι ο λόγος τους είναι ακραία ρατσιστικός, συχνά απειλητικός και κατ’ ουσίαν φοβικός απέναντι σε οτιδήποτε παρεκκλίνει μιας άκρως παρεξηγήσιμης "βρετανικότητας"; Στην Ελλάδα διάφοροι ανόητοι γιορτάζουν ωσάν να επαναλήφθηκε η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Βρετανία! Λυπάμαι που τους χαλώ το όνειρο, αλλά από το παράθυρο των ανακτόρων θα προβάλει και πάλι η γνωστή γηραιά κυρία, όχι ο Τρότσκι και ο Λένιν. Η χροιά της σημερινής εξέλιξης είναι τόσο εθνικιστική όσο χρειάζεται για να πάρει η Δημοκρατία την πρώτη της πούντα!

Επανέρχομαι στον αρχικό προβληματισμό: Θυμίζει, ναι ή όχι, η κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ευρώπη, με πρόδρομο τη Βρετανία, τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στον Μεσαίωνα; Αποτελεί, ναι ή όχι, θεμελιώδη αντινομία η πολυδιάσπαση και η ρητορεία της δυσπιστίας και του μίσους στο ευρύτερο περιβάλλον μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και μιας καλπάζουσας τεχνολογίας; Αποτελεί, ναι ή όχι, την εσχάτη πλάνη η "πεποίθηση" ότι η "ανεξαρτησία" μιας χώρας, περιοχής, πόλης, χωριού ή αγροικίας διασφαλίζει το επίπεδο ζωής από τους κινδύνους που εγείρει ο παγκόσμιος ανταγωνισμός; Αποτελεί, ναι ή όχι, προάγγελο μεγάλων περιπετειών η αναβίωση και ο πολλαπλασιασμός σε διάφορα μακρο- και μικρο-επίπεδα των πάσης φύσεως προστατευτισμών και νομισματικών ανταγωνισμών; Στην εποχή του υποτιθέμενου θριάμβου του ορθολογισμού, της μετριοπάθειας, της συσσωρευμένης εμπειρίας, της συνεχούς αύξησης της γνώσης και της τεχνικής προόδου, εμείς, οι Ευρωπαίοι, δείχνουμε με τη συμπεριφορά, τις επιλογές, τις ψευδαισθήσεις μας, να προτιμούμε, αντί της αντιμετώπισης των προκλήσεων τις οποίες θέτει η πολυπλοκότητα που μας περιβάλλει, την οριοθέτηση του "πολιτισμού" με νέα Αδριάνεια Τείχη και την αναζήτηση της πολυπόθητης "ασφάλειας" σε κατασκευασμένες και όχι και τόσο συνεπείς ή γραμμικές ταυτότητες και σε οράματα αδιευκρίνιστων αγγελικών δυνάμεων που είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα επέμβουν για να μας "σώσουν".