Του Θόδωρου Σκυλακάκη

Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, ο κύριος πολιτικός αντίπαλος του Χαριλάου Τρικούπη, ανέλαβε για πρώτη φορά την εξουσία ως πρωθυπουργός την άνοιξη του 1885.  Η κυβέρνηση του ξεκίνησε τη θητεία της με την κατάργηση του νόμου «περί προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων», την μείωση των φόρων στον καπνό και το κρασί και το κλείσιμο για λόγους «οικονομίας» των πρεσβειών στις πρωτεύουσες των μεγάλων δυνάμεων.

Η Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους προσάρτησε πραξικοπηματικά την Ανατολική Ρωμυλία. Γεγονός που αιφνιδίασε απόλυτα την κυβέρνηση Δηλιγιάννη. Με δεδομένο ότι η περιοχή είχε πολύ μεγάλο αριθμό Ελλήνων και η πράξη ήταν μονομερής η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε με μερική επιστράτευση. Οι Σέρβοι έκαναν ένα βήμα παραπάνω. Εισέβαλαν στην Βουλγαρία και ηττήθηκαν.

Μετά τον άτυχο σερβοβουλγαρικό πόλεμο η Ελλάδα έμεινε μόνη. Το κλίμα όμως είχε ήδη πυροδοτηθεί. Η χώρα είχε καταληφθεί από ένα κύμα φιλοπόλεμου ενθουσιασμού. Ο Δηλιγιάννης ανταποκρινόμενος στο λαϊκό αίσθημα απείλησε την Τουρκία με πόλεμο, αν δεν παραχωρούνταν στην Ελλάδα ως αντάλλαγμα το τμήμα της Ηπείρου που της είχε επιδικαστεί πριν μερικά χρόνια στο Συνέδριο του Βερολίνου, το οποίο η Τουρκία δεν είχε ακόμα παραχωρήσει. Οι πολεμικές προετοιμασίες συνεχίστηκαν επί μήνες με πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος, το ίδιο και το κλίμα έντασης και οι αντίστοιχες δηλώσεις. Πόλεμος όμως δεν προχώρησε. Το σχέδιο του Δηλιγιάννη ήταν τελικά αυτό που ονομάστηκε από τον βουλευτή Αιγίου Μεσσηνέζη «ένοπλος επαιτεία». Μια προσπάθεια με την απειλή πολέμου και μέσω της πίεσης των δυνάμεων, να αποσπαστεί κάτι από την τουρκική πλευρά.

Ο «ειρηνοπόλεμος», όπως ονομάστηκε η περίοδος αυτή, προσέκρουσε αμέσως στην ανοικτή εχθρότητα της Αγγλίας, που είχε δώσει την πολιτική της κάλυψη στην πραξικοπηματική προσάρτηση. Ο Δηλιγιάννης είχε τις ελπίδες του σε κάποιες αμυδρές αμφιταλαντεύσεις της Γαλλίας και την απροσδιόριστη στάση της Ρωσίας. Τελικά όμως οι δυνάμεις το Δεκέμβριο του 1885 έκαναν ομόθυμο διάβημα με το οποίο δήλωναν ότι το θέμα της Ρωμυλίας είχε λήξει.

Ο Δηλιγιάννης σε απάντηση συγκάλεσε διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα, που στράφηκαν εναντίον προπαντός της Αγγλίας. Χωρίς κανένα διπλωματικό αποτέλεσμα. Προ του αδιεξόδου ο Χαρίλαος Τρικούπης κάλεσε δημόσια την κυβέρνηση «εις ανδρείαν υποχώρησιν». Οι τρικουπικοί στιγματίστηκαν τότε από τους διαδηλωτές ως «συνθηκολόγοι, προδόται, κατηραμένοι».

Τον Απρίλιο του 1886 η «ένοπλος επαιτεία» κατέληξε σε παρέμβαση των «δυνάμεων», οι οποίες εφάρμοσαν τελικά ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδος. Προ του απολύτου αδιεξόδου ο Δηλιγιάννης βρήκε την ευκαιρία να κάνει «ηρωική» έξοδο και να παραιτηθεί.

Η παράδοση-παραλαβή, σε φάση απόλυτου αδιεξόδου και με την τρικουπική αντιπολίτευση να κατηγορείται ως προδοτική, ήταν μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Χρειάστηκαν διαδοχικές εντολές ή κυβερνήσεις ημερών και μαζική αποσκίρτηση βουλευτών. Τελικά με 69 Δηλιγιαννικούς βουλευτές ο Τρικούπης σχημάτισε νέα κυβέρνηση. Στο ενδιάμεσο κάποια τμήματα του ελληνικού στρατού, χωρίς εντολή της κυβέρνησης, μπήκαν στη Θεσσαλία. Πολέμησαν με πάθος αλλά χωρίς ευτυχές αποτέλεσμα. Στη συνέχεια ακολούθησε ανακωχή και αποστράτευση.

Το οικονομικό κόστος του «ειρηνοπολέμου» έφτασε τα 52 εκ. δραχμές της εποχής (όταν ο προϋπολογισμός του 1884 είχε συνολικές δαπάνες 90 εκ δραχμών) και καλύφθηκε με αύξηση της αναγκαστικής κυκλοφορίας του χρήματος. Όταν μετά μερικά χρόνια (1893), η Ελλάδα επισήμως κήρυξε πτώχευση οι Δηλιγιαννικοί κατηγόρησαν τον Τρικούπη ότι είχε την ευθύνη της χρεοκοπίας λόγω των «υπέρογκων δαπανών» που έγιναν επί των κυβερνήσεών του και οι Τρικουπικοί τους Δηλιγιαννικούς αντίστοιχα ότι η χρεοκοπία οφείλονταν στον «ειρηνοπόλεμο» του 1886.

Η χρεοκοπία του 1893 οδήγησε τελικά -μετά από διάφορες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές και τον καταστροφικό πόλεμο του 1897- στην καθιέρωση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου. Οι σχετικές διεθνείς συμβάσεις που υπέγραψε τότε η Ελλάδα συνέχισαν να ισχύουν επί δεκαετίες. Τον σχετικό έλεγχο εκτελούσε μια εξαμελής επιτροπή, η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Commission Internationale Financière de la Grèce), με μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα από το 1897 μέχρι το 1978, όταν καταργήθηκε και τυπικά. Είχε κρατήσει 81 χρόνια.

*Ο κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης είναι πρόεδρος της Δράσης