Της Ελευθερίας Κούρταλη

Έπειτα από το μπαράζ προειδοποιήσεων που έστειλαν το τελευταίο διάστημα θεσμοί όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας  για την υπερβολική ευφορία στις αγορές, ειδικά στο μέτωπο της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία έχει οδηγήσει στα ύψη τις αποτιμήσεις στις χρηματιστηριακές αγορές, οίκος αξιολόγησης Fitch στέλνει και αυτός ανάλογο "σήμα" για την υπερβολική που παρουσιάζουν οι αγορές μετοχών. Όπως επισημαίνει, οι πολλές αβεβαιότητες που υπάρχουν στην οικονομία, δεν "συνάδουν" με τις ολοένα αυξανόμενες αποτιμήσεις των risk assets, κάτι που γίνεται ακόμα πιο έντονο το 2026 όταν και ο πλήρης αντίκτυπος της εμπορικής πολιτικής θα "μεταφραστεί" στα οικονομικά δεδομένα.

Ειδικότερα, όπως προειδοποιεί η Fitch σε νέα της έκθεση, μια ταυτόχρονη επιβράδυνση της ανάπτυξης στις ΗΠΑ, την Κίνα και τις αναδυόμενες αγορές το 2026 υποδηλώνει μια διευρυνόμενη απόκλιση μεταξύ της αύξησης των αποτιμήσεων των περιουσιακών στοιχείων και των ασταθών οικονομικών προοπτικών. Οι δασμοί και η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ παραμένουν ένα σημείο "πολύ υψηλής αβεβαιότητας", ακόμη και όταν ο συνολικός πραγματικός δασμολογικός συντελεστής φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί στο 16%-18%, προσθέτει χαρακτηριστικά.

Σημειώνεται πως από τις αρχές του φθινοπώρου, οι προειδοποιήσεις για τις "τεντωμένες" αποτιμήσεις σε διάφορες "περιοχές" της αγοράς μετοχών από τους θεσμούς ήταν συνεχείς. ‘Έκαναν λόγο για ενδεχόμενα σοκ στις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές, επισημαίνοντας και τους σημαντικούς κινδύνους για τις μετοχές διεθνώς, ειδικά εάν η όρεξη των επενδυτών για τεχνητή νοημοσύνη μειωθεί.

Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα συμβούλεψε μάλιστα τους επενδυτές να… προσδεθούν καθώς "η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα και ήρθε για να μείνει", τονίζοντας ότι οι πλήρεις οικονομικές συνέπειες των αμερικανικών δασμών "δεν έχουν ακόμη αποτυπωθεί", με τις επίσης τις αυξανόμενες αποτιμήσεις στις χρηματιστηριακές αγορές να αποτελούν προειδοποιητικό σημάδι.

Η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποίησε επίσης ότι ο κίνδυνος μιας "απότομης διόρθωσης στις αγορές" είχε αυξηθεί, επισημαίνοντας ότι οι αποτιμήσεις φαίνονται "τεντωμένες", ιδιαίτερα για τις εταιρείες τεχνολογίας που επικεντρώνονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Διάφοροι αξιωματούχοι της ΕΚΤ (Σνάμπελ, Κάζακς, Εσκρίβα), τόνισαν επίσης την ανησυχία τους για τις εξαιρετικά υψηλές αποτιμήσεις, ενώ και ο επικεφαλής της Fed, Τζερόμ Πάουελ έχει στείλει ανάλογο μήνυμα. "Με βάση πολλά κριτήρια οι τιμές των μετοχών έχουν αρκετά υψηλή αποτίμηση", είχε σημειώσει.

Όπως αναφέρει τώρα η Fitch, oι παγκόσμιες προοπτικές για τον πιστωτικό κίνδυνο εξακολουθούν να πλαισιώνονται από έντονες αβεβαιότητες που σχετίζονται με έναν συνδυασμό κυκλικών προκλήσεων και διαχρονικών αλλαγών. Ακόμα και καθώς το επενδυτικό κλίμα παραμένει αισιόδοξο, η παγκόσμια οικονομία έχει φτάσει σε κορύφωση και έχει εισέλθει σε μια κυκλική επιβράδυνση, με την ανάπτυξη να προβλέπεται να μειωθεί στις ΗΠΑ, την Κίνα και τις αναδυόμενες αγορές το επόμενο έτος.

Επιπλέον, όπως προσθέτει ο οίκος, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες σχετικά με τους δασμούς των ΗΠΑ και το παγκόσμιο εμπόριο, παρά τις εμπορικές συμφωνίες στο τρίτο τρίμηνο του 2025 που υποδήλωναν μεγαλύτερη βεβαιότητα ως προς τον πραγματικό δασμολογικό συντελεστή των ΗΠΑ.

Η ταχεία αύξηση των επενδύσεων σε τομείς όπως οι υποδομές που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη και οι ιδιωτικές πιστώσεις έχουν επίσης αυξήσει την πιθανότητα ευρύτερων ευπαθειών σε περίπτωση ξαφνικής διόρθωσης ή σοκ σε αυτούς τους τομείς, όπως τονίζει. Η Fitch αναφέρεται συνεπώς όχι μόνο τις αυξημένες αποτιμήσεις αλλά και στα πρόσφατα γεγονότα στην αγορά ιδιωτικών πιστώσεων των ΗΠΑ. Πριν από μερικές ημέρες και ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Άντριου Μπέιλι, προειδοποίησε πως αυτά αναζωπυρώνουν ανησυχίες σχετικά με την κρίση των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου που πυροδότησε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Παρά το περιβάλλον κινδύνου πάντως, το παγκόσμιο βασικό σενάριο της Fitch Ratings προβλέπει επιβράδυνση το 2026, αλλά όχι ύφεση. Οι δείκτες απόδοσης των εταιρειών και οι προβλέψεις των τραπεζών αναμένεται να είναι σε γενικές γραμμές σταθερά, όπως επισημαίνει. Το bullish επενδυτικό κλίμα, που αντικατοπτρίζεται στην ισχυρή απόδοση των μετοχών, τα μειωμένα πιστωτικά spreads και τις υψηλές ροές εκδόσεων και κεφαλαίων, υπήρξε ένας αξιοσημείωτος παράγοντας που στήριξε τις παγκόσμιες πιστωτικές συνθήκες φέτος, όπως σημειώνει. Η αποτυχία υλοποίησης των κινδύνων μετά τα σοκ της δασμολογικής πολιτικής φέτος και από τις επίμονες γεωπολιτικές εντάσεις έχει προσθέσει στο θετικό κλίμα.

Ωστόσο, όπως προειδοποιεί, η απόκλιση μεταξύ της ευφορίας των αγοριών και των ασταθών οικονομικών προοπτικών και του περιβάλλοντος κινδύνου έχει διευρυνθεί καθώς οι αποτιμήσεις συνέχισαν να αυξάνονται στο γ’ τρίμηνο του 2025. Οι επενδυτές πρέπει να έχουν συνεπώς υπόψη τους πως εντοπίζονται σημάδια οικονομικής επιβράδυνσης στις ΗΠΑ, με την αγορά εργασίας να αρχίζει να αποδυναμώνεται και δείκτες πιστωτικής απόδοσης που σχετίζονται με τους καταναλωτές να δείχνουν σημάδια επιδείνωσης. Η επίδραση των δασμών, αν και χρειάζεται χρόνο, θα γίνει πιο έντονη, ενώ οι ταχείες αλλαγές στα επίπεδα των δασμών και η πιθανότητα αντιποίνων παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι, όπως τονίζει η Fitch. Παραμένουν επίσης βασικές αβεβαιότητες σχετικά με τις διαχρονικές αλλαγές στην πολιτική των ΗΠΑ, τους επίμονους γεωπολιτικούς κινδύνους και το αυξανόμενο δημόσιο χρέος, ενώ αναδύονται άγνωστα στοιχεία σχετικά με μια πιθανή υπερεπέκταση των επενδύσεων που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη και την αύξηση των ιδιωτικών πιστωτικών ανοιγμάτων.