Της Ελευθερίας Κούρταλη

Τα τελευταία χρόνια, η παγκόσμια οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται παρά μια σειρά από ισχυρούς αντίθετους ανέμους. Το 2022, ήταν η έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Το 2023 και το 2024, ήταν οι επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες. Φέτος είναι οι προκλήσεις από την εκστρατεία δασμών της κυβέρνησης Τραμπ. Η οικονομία ωστόσο τα "αγνόησε", ενώ ανθεκτικότητα και "δύναμη" έδειξαν και οι αγορές, όπως επισημαίνει η Citigroup. Παρόλα αυτά, οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τις τρέχουσες προοπτικές είναι τεράστιοι. Βραχυπρόθεσμα, αυτοί επικεντρώνονται στην πιθανότητα ενός περαιτέρω - και πιο οδυνηρού - πλήγματος από τους δασμούς. Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους, την ταχεία δημογραφική γήρανση και την πιθανότητα αυξημένου οικονομικού και γεωπολιτικού κατακερματισμού. Ποια είναι, συνεπώς, η σωστή "συνταγή" για τους επενδυτές;

Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Citigroup στη νέα της έκθεση για τις Παγκόσμιες Προοπτικές, η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να εκδηλώνει μια έντονη αντίθεη μεταξύ της ανθεκτικής συνεχιζόμενης απόδοσης της οικονομίας και ενός συνόλου απειλητικών κινδύνων. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι, μέχρι σήμερα, η παγκόσμια ανάπτυξη συνέχισε να κινείται προς τα εμπρός. Η αμερικάνικη τράπεζα εκτιμά τώρα ότι η ανάπτυξη φέτος θα μειωθεί μόνο ελαφρώς στο 2,7%, σχεδόν στα ίδια επίπεδα με τον ρυθμό του 2,8% του περασμένου έτους. Η ανάπτυξη στις ανεπτυγμένες αγορές παραμένει πολύ ασθενέστερη από ό,τι στις αναδυόμενες, αλλά μειώνεται μόνο ελαφρώς και στις δύο ομάδες οικονομιών. Το 2026, βλέπει την παγκόσμια ανάπτυξη να επιβραδύνεται λίγο περαιτέρω, στο 2,5%, καθώς οι αντιξοότητες των δασμών παραμένουν σε εξέλιξη.

Οι παγκόσμιοι δείκτες PMI συνεχίζουν να υπογραμμίζουν τη σχετική ισχύ του τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος βρίσκεται σε έντονα επεκτατικό έδαφος. Αλλά πιο σημαντικό, αυτά τα μέτρα δεν έχουν δείξει καμία ουσιαστική επιδείνωση φέτος, τονίζει η Citi. Συνολικά, υπογραμμίζουν τη γενικά σταθερή απόδοση της οικονομίας.

Στις επιμέρους οικονομίες, η ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ φαίνεται να έχει επιταχυνθεί φέτος, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης έχει επίσης επιταχυνθεί στην Ιαπωνία, την Αυστραλία, την Ινδία και την Πολωνία. Επιπλέον, η Κίνα και η Ινδονησία παρέμειναν σταθερές, με συνεχιζόμενη ανάπτυξη 5%. Η ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να μετριάζεται σε έναν ρυθμό κοντά στα επίπεδα τάσης του 2%.

Ακόμα κι έτσι, οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τις παγκόσμιες προοπτικές φαίνονται τεράστιοι, όπως τονίζει η Citi.

Βραχυπρόθεσμα, αυτοί επικεντρώνονται στην πιθανότητα ενός περαιτέρω - και πιο οδυνηρού - πλήγματος από τους δασμούς. Οι πιέσεις από πολιτικές και γεωπολιτικές εντάσεις είναι επίσης ανησυχητικές. Αυτή τη στιγμή, το κλείσιμο της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η πολιτική δυσλειτουργία στη Γαλλία και οι αβεβαιότητες σχετικά με τις πολιτικές της νέας πρωθυπουργού της Ιαπωνίας είναι όλα στο παιχνίδι. Και ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας συνεχίζεται παρά τις προσπάθειες του Τραμπ να… επινοήσει μια λύση.

Υπάρχουν επίσης σημαντικοί μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι, επισημαίνει η αμερικάνικη τράπεζα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους σε μια σειρά χωρών, η ταχύτατη δημογραφική γήρανση και η αυξημένη πιθανότητα οικονομικού και γεωπολιτικού κατακερματισμού. Αυτές οι προκλήσεις απειλούν να επιβραδύνουν ή να διαταράξουν την παγκόσμια οικονομική απόδοση τα επόμενα χρόνια.

Ωστόσο, αυτή η συζήτηση πρέπει να… "ζυγιστεί" απέναντι σε ένα άλλο σημαντικό σύνολο παραγόντων, σημειώνει η Citi. Τα τελευταία χρόνια, η παγκόσμια οικονομία έχει δείξει ανθεκτικότητα παρά μια σειρά από σημαντικά σοκ που αναμενόταν να εκτροχιάσουν την ανάπτυξη. Το 2022, ήταν η έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Το 2023 και το 2024, ήταν οι αντιξοότητες από τις επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών. Το 2025, ήταν οι προκλήσεις από την εκστρατεία δασμών της κυβέρνησης Τραμπ. Αλλά σε κάθε περίπτωση, η παγκόσμια ανάπτυξη έχει ξεπεράσει τις πιέσεις και συνέχισε να επεκτείνεται με ρυθμό σχεδόν τάσης. Ανάλογη ανθεκτικότητα έχουν δείξει και οι παγκόσμιες αγορές.

Σαφώς, μέρος αυτής της ανθεκτικότητας προήλθε από την προθυμία των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων να παρέχουν επιθετική νομισματική και δημοσιονομική στήριξη. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αποτελεί επαρκή εξήγηση. Η ανθεκτικότητα συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια του πρόσφατου κύκλου αύξησης των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών, ο οποίος ήταν επιθετικός σε πολλές χώρες.

Αντίθετα, φαίνεται ότι η παγκόσμια οικονομία δείχνει αυξημένη ευελιξία και ικανότητα να ανταποκρίνεται στα σοκ, παρατηρεί η Citi. Οι προσαρμογές στις αλυσίδες εφοδιασμού και τις τεχνικές παραγωγής φαίνεται τώρα να συμβαίνουν πιο ομαλά από ό,τι στο παρελθόν. Το αποτέλεσμα ήταν η συνέχιση της ισχυρής παγκόσμιας ανάπτυξης και της αγοράς εργασίας. 

Υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι αισιοδοξίας σχετικά με τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές. Οι οικονομικές επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης αναπτύσσουν την υπόθεση για μια επικείμενη αύξηση της παραγωγικότητας. Τέτοια κέρδη παραγωγικότητας δεν έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Αντίθετα, η παγκόσμια οικονομία υποστηρίζεται από μια αύξηση των επενδύσεων που σχετίζονται με την ΑΙ. Ενώ υπάρχει ο κίνδυνος αυτή η επένδυση να αποδειχθεί τελικά ασύμφορη - ή η διάδοση των τεχνολογιών ΑΙ να παρεμποδιστεί από την έλλειψη δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας ή την έκταση των απαιτήσεων ηλεκτρικής ενέργειας της ΑΙ - η προσδοκία της Citi είναι ότι θα υπάρξουν σημαντικά κέρδη παραγωγικότητας.

Όπως συνέβη και με την έλευση άλλων μετασχηματιστικών τεχνολογιών, εξηγεί η Citi, χρειάζεται χρόνος για να δημιουργηθούν τα απαραίτητα δίκτυα κεφαλαίου, τεχνογνωσίας και τελικών χρηστών. Ωστόσο, σε σύγκριση με αυτές τις άλλες τεχνολογίες, η υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης φαίνεται να συμβαίνει με ιστορικά ταχύ ρυθμό.

Η bullishness για το ΑΙ αποτελεί βασικό παράγοντα για τη διαρκή δύναμη των χρηματιστηριακών αγορών των ΗΠΑ, επισημαίνει η τράπεζα. Σύμφωνα με την άποψή της ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα φέρει ευρεία πρόοδο στην παραγωγικότητα για την οικονομία, αναμένει ότι τα κέρδη από την αποδοτικότητα και η κερδοφορία στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης θα γίνονται όλο και πιο αισθητά μεταξύ των "υιοθετών" (adopters) της Τεχνητής Νοημοσύνης και όχι μόνο μεταξύ των "παραγωγών" Τεχνητής Νοημοσύνης". Αυτή η διάδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε όλους τους τομείς θα επιτρέψει στις χώρες που δεν είναι παραγωγοί Τεχνητής Νοημοσύνης να σημειώσουν επίσης σημαντικά κέρδη παραγωγικότητας.

Συνολικά, καταλήγει η Citi, το μεγάλο ερώτημα είναι το τι σημαίνουν αυτοί οι διαφορετικοί και αντισταθμιστικοί παράγοντες για τις παγκόσμιες προοπτικές. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν αρκετές προκλήσεις και κίνδυνοι τώρα - και στο μέλλον - που επιβάλλουν προσοχή. Από την άλλη πλευρά, όμως, η εμπειρία των τελευταίων τεσσάρων ετών υπογραμμίζει τη διαρκή και συνεχιζόμενη δυναμική της οικονομίας. Η φυγή ή η παραμονή στο περιθώριο δεν ήταν μια νικηφόρα στρατηγική για τους επενδυτές. Η "σωστή" συνταγή φαίνεται να είναι η ευελιξία και η προσοχή τόσο στο εύρος των προκλήσεων όσο και στις συνεχιζόμενες ευκαιρίες.