Της Ελευθερίας Κούρταλη

Οι επενδυτές είναι αντιμέτωποι με μια ιδιαίτερα ασταθή περίοδο στις αγορές τους επόμενους μήνες, προειδοποιούν οι αναλυτές. Η Fed πάτησε μεν το restart στις μειώσεις επιτοκίων και άφησε την πόρτα ανοιχτή για περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, αλλά το μήνυμά της δεν ήταν τόσο θετικό για τις αγορές, καθώς προειδοποίησε για άκαμπτο πληθωρισμό, σπέρνοντας αμφιβολίες για τον ρυθμό των μελλοντικών προσαρμογών πολιτικής. 

Ορισμένοι επενδυτές είναι πλέον λιγότερο βέβαιοι ότι θα υλοποιηθεί μια ταχεία στροφή προς χαμηλότερο κόστος δανεισμού, ενδεχομένως μετριάζοντας την αισιοδοξία ότι οι μετοχές και τα ομόλογα θα λάβουν ισχυρή ώθηση από τη χαλαρότερη πολιτική. Συνεπώς, τα θετικά για τις μετοχές από τη "στροφή" της Fed έχουν περιοριστεί. 

Την ίδια στιγμή, όπως υπογραμμίζουν επενδυτικοί οίκοι, τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχει σαφής επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων, ο γεωπολιτικός κίνδυνος παραμένει υψηλός, καθώς μόνο αυτόν τον μήνα βλέπουμε ρωσικά drones πάνω από την Πολωνία, μια ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ αλλά και στη Γάζα, ενώ οι δημοσιονομικοί φόβοι είναι εμφανείς και έντονοι, και μάλιστα "αφορούν" μεγάλες οικονομίες όπως η Γαλλία, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. 

Παράλληλα, η άνοδος των δεικτών στη Wall Street, που συνεχίζει να τροφοδοτείται από την αναρρίχηση των τιμών των μετοχών των τεχνολογικών κολοσσών, εγείρει μείζονα προβληματισμό σε σχέση με το ενδεχόμενο να καλλιεργείται ακόμα μία επενδυτική φούσκα, με τον Economist να θεωρεί ότι θα απαιτηθεί σε βάθος χρόνου να δικαιολογηθεί η ιλιγγιώδους ύψους επένδυση για τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης από τις "Magnificent 7" και άλλους κολοσσούς, που μέχρι το 2028 θα έχει φτάσει τα 3 τρισ. δολάρια. 

Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) προειδοποίησε ότι οι τιμές-ρεκόρ των παγκόσμιων μετοχών φαίνονται ολοένα και πιο αποσυνδεδεμένες από τις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τα επίπεδα δημόσιου χρέους στις αγορές ομολόγων. Η BIS, η οποία λειτουργεί ως ομάδα-ομπρέλα για τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου, δήλωσε ότι η αύξηση της ζήτησης των επενδυτών για την αγορά των 30ετών ομολόγων των κορυφαίων οικονομιών φέτος έδειξε "αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις δημοσιονομικές προοπτικές". "Αυτή είναι η στιγμή να είμαστε σε εγρήγορση για πιθανά κανάλια ενίσχυσης που θα μπορούσαν να διαδώσουν νευρικότητα στις αγορές", τόνισε, προσθέτοντας ότι οι αυξημένες αποτιμήσεις των risk assets τα καθιστούν ευάλωτα.

Με λίγα λόγια, υπάρχουν αυξανόμενα σύννεφα στον ορίζοντα, κάτι που σημαίνει ότι το ράλι είναι εξαιρετικά εύθραυστο, έστω και αν οι αγορές μάς έχουν συνηθίσει στο να... αγνοούν τα σοκ και τους κινδύνους το τελευταίο διάστημα.

Τι μπορεί να πάει "στραβά" για τις αγορές

Οι διεθνείς οίκοι εκτιμούν πως το restart των μειώσεων επιτοκίων από τη Fed είναι ένα θετικό σήμα για τις ευρωπαϊκές μετοχές, με κάποιους να μην αποκλείουν μάλιστα την υπεραπόδοσή τους. Ωστόσο προειδοποιούν πως η Ε.Ε. είναι αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις το τρέχον διάστημα, κάτι που μπορεί να φρενάρει την άνοδο των μετοχών. 

Ειδικότερα, την περασμένη εβδομάδα η UBS αύξησε τον στόχο για τον πανευρωπαϊκό δείκτη Stoxx 600 σε ιστορικά υψηλά και στις 600 μονάδες φέτος, ενώ το 2026 εκτιμά ότι θα φτάσει τις 650 μονάδες. Συνεπώς, η αναμενόμενη απόδοση από εδώ και πέρα ​​είναι +8% έως το τέλος του έτους συν ένα επιπλέον +8% το 2026 (+11% συνολική απόδοση αν ληφθούν υπόψη τα μερίσματα).

Ο ελβετικός οίκος πιστεύει ότι οι κλάδοι των Τραπεζών και της Βιομηχανίας (45% της αγοράς) θα συνεχίσουν να ηγούνται και πιθανότατα θα σημειώσουν αύξηση 10%-12% έως το τέλος του έτους, ενώ οι μετοχές που υστερούν, οι οποίες πιστεύει ότι εξακολουθούν να είναι αυτές των κλάδων των Καταναλωτικών Αγαθών και της Πληροφορικής (23% της αγοράς), θα σημειώνουν πιο μέτρια κέρδη, 0%-5%. 

Αυτές οι προβλέψεις μπορούν να απορροφήσουν την περιστασιακή περίοδο αποστροφής κινδύνου ή κλονισμού της απόδοσης γύρω από πολιτικά κρίσιμα σημεία και πιο έντονες ενεργειακές, δασμολογικές και συναλλαγματικές αντιξοότητες για συγκεκριμένες μετοχές. Δεν πιστεύει ότι αυτά εκτροχιάζουν τη δυναμική μιας αγοράς που είναι έτοιμη να επιτύχει μέτρια αύξηση κερδών και επέκταση αποτίμησης στο μέλλον.

Ωστόσο υπάρχουν κάποια πράγματα τα οποία μπορεί να πάνε... στραβά για τις αγορές, τονίζει η UBS:

Πολιτική: Είτε πρόκειται για αβεβαιότητα σχετικά με τη γαλλική κυβέρνηση ή τον Προϋπολογισμό, τη βιωσιμότητα του χρέους και του ελλείμματος στη Γαλλία, αλλά και σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, είτε για την άνοδο λαϊκιστικών/εθνικιστικών ζητημάτων όπως η μετανάστευση, η Ευρώπη υποφέρει από μεγάλη απόσπαση της προσοχής από αυτό που διαφορετικά θα ήταν στοχευμένες προσπάθειες για να γίνει πιο ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο (εφαρμογή της σύστασης της έκθεσης Ντράγκι), επισημαίνει η UBS. Τα εταιρικά κέρδη και οι αποτιμήσεις έχουν αυξηθεί σε κάποιον βαθμό παρά αυτούς τους κινδύνους και όχι λόγω του μετριασμού τους.

Δασμοί: Ενώ γνωρίζουμε για τους δασμούς κατά το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους, η ευρεία εφαρμογή στο επίπεδο του 15% έχει τεθεί σε ισχύ μόνο εδώ και έξι εβδομάδες, τονίζει η UBS. Θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να δούμε τις επιπτώσεις στα περιθώρια κέρδους, στην τιμολόγηση ή στους όγκους πωλήσεων (ή και τα τρία) για διάφορους Ευρωπαίους εξαγωγείς προς τις ΗΠΑ. Πρέπει επίσης να αξιολογήσουμε ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτών των νέων δαπανών για τους Αμερικανούς καταναλωτές και εάν αυτό πυροδοτεί μια επιβράδυνση, που μέχρι στιγμής ήταν εκπληκτικά ασαφής, εκτός από τα στοιχεία για την αύξηση της απασχόλησης.

Περιορισμοί προσφοράς: Η Ευρώπη αναμένεται να αναπτυχθεί αρχικά λόγω των πολιτικών άμυνας (αύξηση δαπανών) και επαναβιομηχάνισης, σημειώνει η UBS. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να μετατραπεί και σε βελτιωμένη κατανάλωση, αλλά, πριν από αυτό, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να τηρήσει τις επενδυτικές υποσχέσεις. Μεγάλο μέρος της κυβερνητικής στήριξης ενσωματώνει μια απαίτηση "εγχώριας προμήθειας" (60% για την άμυνα, για παράδειγμα). Αυτού του είδους οι περιορισμοί μπορεί να οδηγήσουν σε ορισμένα προβλήματα. Η σύνθετη βιομηχανική δραστηριότητα ενδέχεται να αντιμετωπίσει περιορισμούς χωρητικότητας καθώς η εγχώρια αλυσίδα εφοδιασμού αναπτύσσεται.

Από την πλευρά της, και η Citigroup υποστηρίζει την υπεραπόδοση των ευρωπαϊκών μετοχών. Ιστορικά, όπως σημειώνει, οι μειώσεις επιτοκίων της Fed ήταν ούριος άνεμος για τις παγκόσμιες και τις ευρωπαϊκές μετοχές και καταλύτης για τη διεύρυνση της θετικής απόδοσης της αγοράς. Σε περιπτώσεις όπου οι μειώσεις επιτοκίων δεν ακολουθήθηκαν σύντομα από οικονομικές υφέσεις, οι μετοχές τα πήγαν ακόμα καλύτερα κατά μέσο όρο. Εάν οι μειώσεις της Fed συνοδευτούν από μια σταθερή οικονομία στις ΗΠΑ αλλά και παγκοσμίως, αυτό θα πρέπει να ευνοήσει την περαιτέρω διεύρυνση της αγοράς, η οποία χαρακτηρίζεται από υπεραπόδοση των κυκλικών μετοχών (Ευρώπη), των μετοχών "αξίας" και των μετοχών της μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης, οι οποίες επίσης είναι πιο πολλές στην Ευρώπη. Συνεπώς, προς το παρόν η Citi παραμένει overweight στις ευρωπαϊκές μετοχές σε παγκόσμιο επίπεδο και στοχεύει σε άνοδο περίπου 8% για τον πανευρωπαϊκό δείκτη Stoxx 600 έως τα μέσα του 2026. 

Ωστόσο η αμερικανική τράπεζα προειδοποιεί πως, σε περίπτωση που υπάρξει μια μεγαλύτερη αδυναμία της οικονομίας, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τους επενδυτές προς μια αμυντική στρατηγική, γεγονός που σημαίνει ότι θα αποφύγουν την Ευρώπη, η οποία είναι κυρίως κυκλική αγορά, και θα στραφούν προς τις ΗΠΑ (πιο αμυντική αγορά), και ειδικά στις τεχνολογικές εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης. 

Οι τέσσερις κίνδυνοι 

Μπορεί οι αγορές να εμφανίζονται ανθεκτικές και να αρνούνται να δώσουν σοβαρή διόρθωση, ωστόσο υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι τους οποίους δύσκολα θα μπορέσουν να αγνοήσουν, επισημαίνει και η Deutsche Bank. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα δούμε κάποιο βίαιο sell-off, ωστόσο σίγουρα δείχνει ότι το κλίμα είναι εύθραυστο.

Το πρώτο μεγάλο σύννεφο πάνω από τις αγορές είναι, κατά τη γερμανική τράπεζα, τα αδύναμα οικονομικά δεδομένα. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες παρατηρήθηκε σαφής επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων. Η πιο πρόσφατη έκθεση για την απασχόληση στις ΗΠΑ έδειξε το ποσοστό ανεργίας στο υψηλότερο επίπεδο από τα τέλη του 2021, με τις μισθοδοσίες να αυξάνονται μόλις κατά +22.000. Οι εβδομαδιαίες αιτήσεις επιδόματος ανεργίας έφτασαν επίσης στο υψηλότερο επίπεδο από τα τέλη του 2021. Εν τω μεταξύ, όσον αφορά τον πληθωρισμό, ο ΔΤΚ του Αυγούστου κατέγραψε την ταχύτερη μηνιαία αύξηση τιμών από τον Ιανουάριο.

Δεύτερον, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι: Ήδη μόνο μέσα στον Σεπτέμβριο, έως τώρα, είδαμε ρωσικά drones στον πολωνικό εναέριο χώρο, ενώ το Ισραήλ πραγματοποίησε πλήγμα στο Κατάρ εναντίον της ηγεσίας της Χαμάς. Αν και κανένα από τα δύο δεν οδήγησε σε διαρκή αντίκτυπο στην αγορά, όπως οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου, και τα δύο ενισχύουν τους φόβους των επενδυτών για μια ευρύτερη κλιμάκωση.

Τρίτον, σύμφωνα με την Deutsche Bank, οι φόβοι για τα δημοσιονομικά των χωρών, και ειδικά των μεγάλων οικονομιών, είναι αυξημένοι. Πριν από μερικές ημέρες η Γαλλία είδε τον πρωθυπουργό της να παραιτείται έπειτα από ψήφο εμπιστοσύνης στην Εθνοσυνέλευση και στη συνέχεια την υποβάθμιση της πιστοληπτικής της αξιολόγησης από τη Fitch από "AA-" σε "A+". Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου της, μάλιστα, ξεπέρασε την ιταλική σε ενδοημερήσια βάση. Αλλά αυτοί οι φόβοι δεν αφορούν μόνο τη Γαλλία, καθώς και αρκετές άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, βρίσκονται στο επίκεντρο, δεδομένου ότι καμία από τις δύο δεν είχε πλεόνασμα Προϋπολογισμού από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Αυτό έχει ωθήσει τις αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων σε υψηλά πολλών δεκαετιών.

Και, τέταρτον, ο πλήρης αντίκτυπος των δασμών δεν έχει ακόμη φανεί, τονίζει η Deutsche Bank. Οι δασμοί υπό τη δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ τίθενται συνεχώς σε ισχύ τούς τελευταίους μήνες. Αρκετοί τέθηκαν σε ισχύ μόνο τον Αύγουστο, όπως ο δασμός 50% στον χαλκό ή η αύξηση του δασμού του Καναδά στο 35%. Επομένως, αυτά θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις τιμές και τα εταιρικά κέρδη για κάποιο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, η αγορά αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί περαιτέρω στο τέταρτο τρίμηνο και οι κύριοι δείκτες, όπως η συνιστώσα των τιμών που καταβάλλονται για τις υπηρεσίες ISM, συνάδουν με τον ΔΤΚ των ΗΠΑ που αυξάνεται πάνω από 4%.

Η αβεβαιότητα παραμένει υψηλή

Η σύναψη εμπορικών συμφωνιών από πλευράς ΗΠΑ με την πλειονότητα των εμπορικών εταίρων τους και η παράταση για άλλες 90 ημέρες (έως τις 10/11) της εκεχειρίας με την Κίνα έχουν περιορίσει σημαντικά την αβεβαιότητα στη διεθνή οικονομία και τις αγορές, ωστόσο παραμένει συγκριτικά υψηλή, όπως σημειώνει σε έκθεσή του και το τμήμα οικονομικής ανάλυσης και επενδυτικής στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς. Επιπλέον, οι συμφωνηθέντες δασμολογικοί συντελεστές είναι σημαντικά υψηλότεροι αυτών που ίσχυαν μέχρι και πέρυσι, όπως προσθέτει. Στο πλαίσιο αυτό, αυξάνεται η πίεση στις εταιρείες να ανακατευθύνουν τις "χαμένες" στις ΗΠΑ εξαγωγές τους σε άλλες αγορές, οξύνοντας τον διεθνή ανταγωνισμό και συμπιέζοντας τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων.

Στις ΗΠΑ, η εξέταση από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ της προσπάθειας απομάκρυνσης μέλους της Fed από τον πρόεδρο Τραμπ (που έμπρακτα αμφισβητεί την ανεξαρτησία της Fed), όσο και της συνταγματικότητας της επιβολής γενικευμένων δασμών χωρίς τη λήψη σχετικής απόφασης από το Κογκρέσο, αναπόφευκτα θα δρομολογήσει εξελίξεις το επόμενο διάστημα, εκτιμά η Πειραιώς. Επιπλέον, η άνοδος του κόστους των εγχωρίως παραγόμενων προϊόντων –στον βαθμό που χρησιμοποιούνται πρώτες ύλες και ενδιάμεσα αγαθά από το εξωτερικό– ενισχύει περαιτέρω την πιθανότητα αύξησης των πληθωριστικών πιέσεων. Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα είναι εμφανής η επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, με τους εργαζομένους που χάνουν τη θέση εργασίας τους να δυσκολεύονται όλο και περισσότερο στην ανεύρεση νέας. Στο πλαίσιο αυτό, η χάραξη της νομισματικής πολιτικής από τη Fed με τρόπο που να ισορροπεί ανάμεσα στους δηλωμένους στόχους του χαμηλού πληθωρισμού και της μέγιστης απασχόλησης κάθε άλλο παρά εύκολη αναμένεται πως θα είναι. Θετικό στοιχείο παραμένει η διαπίστωση ότι η οικονομία εξακολουθεί να αναπτύσσεται με ικανοποιητικό ρυθμό, όπως δείχνουν τα τελευταία στοιχεία και οι πρόδρομοι δείκτες.

Στην Ευρωζώνη, οι προκλήσεις παραμένουν, τονίζει η τράπεζα. Η εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ απέτρεψε μεν μια γενικότερη επιδείνωση των διμερών σχέσεων, εκφράζονται όμως ανησυχίες ότι ευνοεί περισσότερο την πλευρά των ΗΠΑ. Παράλληλα, η ενεργειακή απαγκίστρωση από τη Ρωσία και η συνεχιζόμενη στροφή προς πηγές ενέργειας πιο φιλικές προς το περιβάλλον διατηρούν την πρόκληση διασφάλισης επαρκών ποσοτήτων ενεργειακών προϊόντων και σε κόστος διαχειρίσιμο από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Επιπλέον, ο συνδυασμός των αυξημένων αμυντικών δαπανών, του υψηλού δημόσιου χρέους αρκετών κρατών (όπως η Γαλλία), του δημογραφικού προβλήματος και της πολύ ήπιας ανάπτυξης ασκεί μεγάλη πίεση στους κρατικούς Προϋπολογισμούς για περικοπές δαπανών, συχνά μη δημοφιλών, ενισχύοντας την πολιτική αστάθεια. Ωστόσο η ήπια ανάπτυξη συνεχίζεται και με ρυθμό ελαφρά υψηλότερο από ό,τι αναμενόταν, ενώ και το ποσοστό ανεργίας βρίσκεται ιστορικά χαμηλά.