Της Ελευθερίας Κούρταλη

Οι πολιτικοί κίνδυνοι αυξάνονται ενόψει των εκλογών σε Γαλλία και ΗΠΑ, ένας παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος πλανάται, η πρόοδος στον πληθωρισμό είναι άνιση και το ράλι των μετοχών έχει παρουσιάσει σημάδια κόπωσης, τη στιγμή που η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής αναμένεται να είναι πολύ πιο περιορισμένη από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί. 

Συνεπώς, το να είναι κάποιος long στις μετοχές δεν είναι πλέον σαφές ούτε και εύκολο, καθώς οι "μαύροι κύκνοι" έχουν κάνει ξανά την εμφάνισή τους και οι αγορές έχουν μπει σε μια νέα φάση αναζήτησης ισορροπίας, με το ελληνικό χρηματιστήριο, φυσικά, να μην μένει ανεπηρέαστο και αλώβητο από τις διεθνείς αναταράξεις.

Οι επενδυτές εμφανίζονται πλέον λιγότερο bullish στις ευρωπαϊκές μετοχές, ενώ σε ό,τι αφορά το Χρηματιστήριο Αθηνών οι αναλυτές εκτιμούν πως η μεταβλητότητα αναμένεται να παραμείνει υψηλή αυτό το διάστημα και τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές στη Γαλλία, με τον πρώτο λόγο στη βραχυπρόθεσμη κατεύθυνσή του να έχουν οι ευρωπαϊκοί δείκτες.

Ο παράγοντας Γαλλία και η αύξηση της αβεβαιότητας

Η μειωμένη αισιοδοξία για τις μετοχές της Ευρώπης φαίνεται ξεκάθαρα στις διαθέσεις των επενδυτών και στις τελευταίες αναλύσεις των οίκων. 

Μάλιστα η Citigroup, η οποία υπήρξε "ταύρος" για τις ευρωπαϊκές μετοχές για μεγάλο διάστημα, προχώρησε την περασμένη εβδομάδα στην υποβάθμισή τους σε ουδέτερη στάση από overweight λόγω των αυξημένων πολιτικών κινδύνων που δημιουργούν οι εξελίξεις στη Γαλλία, ενώ αναβάθμισε τις αμερικανικές μετοχές σε overweight. 

Σύμφωνα με τη μηνιαία έρευνα της Bank of America σε 238 διεθνείς fund managers, το 52% αναμένει βραχυπρόθεσμα κέρδη για τις ευρωπαϊκές μετοχές (από 63% τον περασμένο μήνα), ενώ το 67% προβλέπει άνοδο τους επόμενους δώδεκα μήνες (από 73% που ήταν τον περασμένο μήνα). 

Το 50% εκτιμά πως οι αναβαθμίσεις κερδών θα ωθήσουν τις μετοχές υψηλότερα, ενώ ένα 43% βλέπει μια hawkish ρητορική από τις κεντρικές τράπεζες ως τον πιο πιθανό καταλύτη για μια διόρθωση. Ένα 24% βλέπει τις ευρωπαϊκές μετοχές ως υποτιμημένες, από 34% τον προηγούμενο μήνα, ενώ το 30% δηλώνει overweight στις ευρωπαϊκές μετοχές, το υψηλότερο από τον Φεβρουάριο του 2022, με το 7% να αναφέρει ότι είναι overweight στις μετοχές των ΗΠΑ, που αποτελεί χαμηλό οκτώ μηνών. Επίσης, η Γαλλία έχει μετατραπεί στη λιγότερο αγαπημένη ευρωπαϊκή αγορά μετοχών των επενδυτών, αφού ήταν η πιο προτιμώμενη τον περασμένο μήνα, ενώ η Ισπανία είναι το μεγαλύτερο φαβορί.

Σε ό,τι αφορά το τοπίο της οικονομίας, και εκεί η αισιοδοξία έχει περιοριστεί. Ειδικότερα, το 43% των ερωτηθέντων αναμένει ισχυρότερη ευρωπαϊκή ανάπτυξη τους επόμενους δώδεκα μήνες, από 61% τον περασμένο μήνα, που ήταν και το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2021. Ενώ το 34% ανέμενε άμεση επιτάχυνση της ανάπτυξης λόγω της εξασθένησης του πληθωρισμού και της χαλάρωσης των πιστωτικών συνθηκών τον περασμένο μήνα, μόνο το 17% το πιστεύει τώρα, με τον ενθουσιασμό τους πιθανότατα να έχει μετριαστεί από: α) την αυξανόμενη γαλλική πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα και β) τις ασθενέστερες προοπτικές ανάπτυξης διεθνώς, με το 67% να αναμένει επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ, από 29% τον περασμένο μήνα, ενώ το 29% βλέπει περιθώρια μείωσης της ανάπτυξης στην Κίνα, από 12% τον προηγούμενο μήνα. 

Η πιο απαισιόδοξη εκτίμηση για την ανάπτυξη των ΗΠΑ πηγάζει κυρίως από ανησυχίες ότι η τρέχουσα οικονομική ανθεκτικότητα θα μεταφραστεί σε επίμονο πληθωρισμό και υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιτόκια, τα οποία το 45% των ερωτηθέντων θεωρεί ως το κυρίαρχο μακροοικονομικό θέμα τους επόμενους μήνες (από 32% τον προηγούμενο μήνα). Το 57% αναμένει μείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού το επόμενο έτος, ενώ το 32% βλέπει τον υψηλότερο πληθωρισμό ως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τις αγορές, πριν από τη γεωπολιτική, στο 22%. 

Το Χ.Α. στους ρυθμούς των ευρωπαϊκών αγορών

Έπειτα από ένα σερί πτωτικών συνεδριάσεων που είχε φέρει την αγορά σε χαμηλά δύο μηνών, λόγω εξωγενών πιέσεων που προκάλεσαν οι πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία έπειτα από την ευρωκάλπη, το Χρηματιστήριο Αθηνών έβγαλε άμυνες με την ενίσχυση της κινητικότητας στο μέτωπο των deals –κάτι που κατά τους αναλυτές αποτελεί ισχυρό καταλυτή– που βελτιώνει το κατά τα άλλα εύθραυστο κλίμα. Οι αναλυτές επισημαίνουν πως η μεταβλητότητα αναμένεται να παραμείνει υψηλή αυτό το διάστημα και τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές στη Γαλλία, με τον πρώτο λόγο στη βραχυπρόθεσμη κατεύθυνση του Χ.Α. να τον έχουν οι ευρωπαϊκοί δείκτες.

"Θα χρειαστεί να φτάσουμε στις 7/7, για να γνωρίσουμε τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών ή και ακόμη περισσότερο, για να δούμε πώς θα διαμορφωθεί το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία και έως τότε η αβεβαιότητα θα κυριαρχεί στις αγορές και οι διαχειριστές θα προκρίνουν συντηρητικές στρατηγικές", επισημαίνει ο Δημήτρης Τζάνας, σύμβουλος Διοίκησης Κύκλος ΑΧΕΠΕΥ.

Το ελληνικό χρηματιστήριο δεν θα μπορούσε να μείνει αλώβητο από τις εξελίξεις στην Ε.Ε., προσθέτει. Η προσπάθεια για αναρρίχηση πάνω από τις 1.500 μονάδες έχει υποκατασταθεί από την προσπάθεια διατήρησης του Γενικού Δείκτη πάνω από τις 1.400 μονάδες ως αποτέλεσμα κύματος ρευστοποιήσεων, τραπεζικών κυρίως μετοχών.

"Η ερώτηση του εκατομμυρίου είναι αν η πτώση τερμάτισε οριστικά και αμετάκλητα στις 1.395 μονάδες", τονίζει ο κ. Τζάνας. Σύμφωνα με την τεχνική ανάλυση, μέχρι και τις 1.437 μονάδες, η τρέχουσα ανοδική κίνηση είναι μια αντίδραση στην προηγηθείσα διόρθωση. Μόνο με την υπέρβαση και κυρίως την κατοχύρωση των 1.450 μονάδων θα μπορέσουμε να ισχυριστούμε με σχετική ασφάλεια ότι μάλλον ολοκληρώθηκε το πτωτικό κύμα, ή ότι έστω η αγορά έχει εισέλθει πλέον σε φάση συσσώρευσης, προσθέτει.

Πάντως, αν και τα ελκυστικά θεμελιώδη της ελληνικής αγοράς και η πολύ καλή πορεία της οικονομίας συνηγορούν σε μια διαφοροποιημένη στάση της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας απέναντι στο Χ.Α., ωστόσο δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί αν συνεχίσουν οι "μαύροι κύκνοι" να είναι παρόντες στην Ευρώπη, καταλήγει ο αναλυτής.

Με τον Γενικό Δείκτη να κάνει ασκήσεις ισορροπίας λίγο πάνω από τα χαμηλά διμήνου των 1.400 μονάδων, οι σκεπτικιστές του Χρηματιστηρίου Αθηνών κερδίζουν εσχάτως τις εντυπώσεις, επισημαίνει από την πλευρά του ο Πέτρος Στεριώτης, πιστοποιημένος τεχνικός αναλυτής και διαχειριστής χαρτοφυλακίου. 

Οι αναταράξεις σε "βαθιές" μετοχικές αγορές, όπως ο γερμανικός DAX, ο γαλλικός CAC, αλλά και σε ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα ανώτερης πιστοληπτικής διαβάθμισης περιγράφουν εύγλωττα ότι εάν δεν ομαλοποιηθεί το κλίμα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκακιέρα, ο νόμος της βαρύτητας θα πρωταγωνιστήσει στα επιμέρους εθνικά χρηματιστήρια.

Σε ό,τι αφορά τη Λεωφόρο Αθηνών, ο κ. Στεριώτης υπογραμμίζει τις "ανάσες" που οι διορθώσεις προσφέρουν στο Χ.Α., αλλά... με μέτρο, καθώς η μεσοπρόθεσμη διαγραμματική εικόνα θα αρχίσει να "στραβώνει" σημαντικά σε περίπτωση που ο Γενικός Δείκτης καταγράψει αλλεπάλληλα κλεισίματα κάτω από τις 1.400 μονάδες.

Η αγορά έρχεται με σημαντικά κέρδη από το χαμηλό του Οκτωβρίου, οπότε δεν είναι παράλογο να προβληματίζεται τους τρεις τελευταίους μήνες και μάλιστα γύρω από ένα τόσο σημαντικό επίπεδο όσο η ζώνη των 1.400 μονάδων, όπως σημειώνει και ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance. "Να θυμίσουμε ότι όταν αυτό το επίπεδο χάθηκε πτωτικά το 2010-2011, η αγορά κατέρρευσε κάτω από τις 500 μονάδες και μάλιστα σε πολύ μικρό χρόνο", προσθέτει χαρακτηριστικά.

Πάντως, μέχρι σήμερα η αγορά κινείται ομαλά χωρίς υπερβολές, φτιάχνοντας επίπεδα, κάτι που θα βοηθήσει στη συνέχεια, αν καταφέρει να κάνει μια σημαντική βάση εδώ και να ετοιμαστεί να αλλάξει επίπεδο. Το τελευταίο σημαντικό χαμηλό ήταν στις 1.357 μονάδες και καταγράφηκε τον Απρίλιο, επισημαίνει ο αναλυτής. Γενικότερα, όπως τονίζει ο κ. Ζαχαράκης, το μόνο σίγουρο είναι ότι η αγορά έχει να μας δώσει μεγάλες συγκινήσεις σε ένα ανοδικό ταξίδι που φαίνεται ότι έχει μεγάλο δρόμο μπροστά μας", καταλήγει ο αναλυτής.

Θετικά μηνύματα για τα ελληνικά ομόλογα

Το Χ.Α. και οι αποτιμήσεις των ελληνικών μετοχών δεν βοηθήθηκαν και από το κλίμα στην αγορά ομολόγων. Η γαλλική πολιτική κρίση έχει οδηγήσει σε άνοδο τις αποδόσεις και τα spreads πολλών χωρών της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Το ελληνικό spread στη 10ετία διαμορφώνεται πλέον στις 125 μ.β., όταν πριν από ένα μήνα ήταν στις 100 μ.β., έχοντας επιστρέψει, συνεπώς, στα επίπεδα του Οκτωβρίου του 2023. Μάλιστα η άνοδος ήταν ίδια με αυτή των γαλλικών spreads.

Ωστόσο, σύμφωνα με τους οίκους, η αύξηση των ελληνικών spreads είναι προσωρινή και σύντομα θα επιστρέψουν στην κανονικότητα. 

Η JP Morgan επανέλαβε την περασμένη εβδομάδα πως συνεχίζει να διατηρεί την long στάση της για τα ελληνικά 10ετή ομόλογα έναντι των ιταλικών, λόγω του ότι η Ελλάδα έχει καλύψει ήδη το μεγαλύτερο μέρος των δανειακών της αναγκών για φέτος, οπότε οι πιέσεις από το μέτωπο της προσφοράς θα είναι περιορισμένες, τη στιγμή που οι ελληνικοί τίτλοι συνεχίζουν να αποτελούν ένα χρήσιμο "εργαλείο" hedging έναντι του ρίσκου στις αγορές, κατά την άποψή της.

Όπως εκτιμά η Capital Economics, η πολιτική αβεβαιότητα στη Γαλλία θα διατηρήσει υπό πίεση τα spreads των κρατικών ομολόγων βραχυπρόθεσμα, όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε άλλες ευάλωτες χώρες της Ευρωζώνης. Ωστόσο θεωρεί πως στη συνέχεια η πίεση θα υποχωρήσει σημαντικά στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, λόγω της βελτίωσης της δημοσιονομικής δυναμικής των χωρών αυτών.

Όπως αναφέρει ο οίκος, το spread των γαλλικών 10ετών ομολόγων έναντι της Γερμανίας έχει αυξηθεί κατά περίπου 25 μονάδες βάσης και στις 75 μ.β. από τότε που ο Γάλλος πρόεδρος αποφάσισε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι επενδυτές δεν βλέπουν κάποιο ρεαλιστικό αισιόδοξο σενάριο για τη χώρα. 

Μια νίκη από το ακροδεξιό κόμμα "Εθνική Συσπείρωση" ή το αριστερό "Νέο Λαϊκό Μέτωπο" θα εγείρει ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους, δεδομένης της δέσμευσής τους να αυξήσουν σημαντικά τις δημόσιες δαπάνες. Και τα δύο κόμματα εξετάζουν επίσης το ενδεχόμενο να πάρουν πίσω ορισμένες από τις βασικές μεταρρυθμίσεις του Μακρόν (π.χ. τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος). Παράλληλα, υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τη δέσμευση μιας ενδεχόμενης κυβέρνησης ενός εκ των δύο αυτών κομμάτων στους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. Εάν η Γαλλία δεν σεβαστεί το νέο πλαίσιο, οι επενδυτές μπορεί να ανησυχούν ότι και άλλες χώρες θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της, αυξάνοντας τους κινδύνους βιωσιμότητας του χρέους όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε άλλα μέρη της Ε.Ε. Επιπλέον, ακόμη και αν τα κόμματα του κέντρου κατάφερναν να σχηματίσουν κυβέρνηση, θα ήταν πιθανώς ακόμη πιο αδύναμη από την τρέχουσα, και ακόμη λιγότερο ικανή να προωθήσει φιλικές προς την αγορά μεταρρυθμίσεις.

Όπως συμβαίνει πάντα στην Ευρωζώνη, οι ανησυχίες για μια χώρα –ειδικά αν είναι μεγάλη– μεταδίδονται και σε άλλες χώρες. Έτσι, οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν αυξηθεί όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε άλλες χώρες που θεωρούνται ευάλωτες. Η Capital Economics αμφιβάλλει ότι αυτές οι ανησυχίες θα υποχωρήσουν μετά τις επερχόμενες εκλογές. Έτσι, τα spreads στο Βέλγιο, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία (που έχουν αυξηθεί σχεδόν όσο εκείνα της Γαλλίας) δεν θα μειωθούν βραχυπρόθεσμα.

Ωστόσο, στη συνέχεια και όταν επικρατήσει "ψυχραιμία", τα spreads σε Ελλάδα, Πορτογαλία και Ισπανία θα υποχωρήσουν και πάλι στα επίπεδα που ήταν πριν ξεσπάσει η γαλλική πολιτική κρίση, όπως επισημαίνει. Και αυτό δεδομένων των προσπαθειών που έχουν κάνει για να βελτιώσουν την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών τους και ειδικά η Ελλάδα και η Πορτογαλία, οι οποίες έχουν πλέον μειώσει τον δείκτη χρέους προς ΑΕΠ πολύ κάτω από το επίπεδο πριν από την πανδημία.