Της Ελευθερίας Κούρταλη

Μικρά βήματα αυτονόμησης σε σχέση με την πορεία των διεθνών και ειδικά των ευρωπαϊκών αγορών έκανε την περασμένη εβδομάδα το Χρηματιστήριο Αθηνών, παρά την ενίσχυση του γεωπολιτικού κίνδυνου λόγω των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή, που έχει χτυπήσει την επενδυτική ψυχολογία, έχει εντείνει τις ανησυχίες για την πορεία της ανάπτυξης και αλλάζει πλήρως τα δεδομένα για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την πορεία της νομισματικής πολιτικής.

Αν και είναι πολύ νωρίς να διεξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τις προοπτικές της ελληνική αγοράς, καθώς το τελευταίο διάστημα έχει παρουσιάσει αρκετές εναλλαγές της… διάθεσής της, με την ενδοσυνεδριακή μεταβλητότητα να είναι έντονη και τον τζίρο να έχει ρίξει ρυθμούς, ενώ ο Γενικός Δείκτης "παλεύει" να κατοχυρώσει τη στήριξη των 1.200 μονάδων, η διαφοροποίηση αυτή αποτελεί σίγουρα μια θετική ένδειξη.

Αυτή στηρίχθηκε στις προσδοκίες που υπήρχαν στην αγορά για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας (και) από την S&P, αλλά περισσότερο έχει να κάνει με τον τραπεζικό κλάδο.

Ταχεία βήματα επιστροφής στην κανονικότητα για τις τράπεζες

Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να στείλει ένα σαφές μήνυμα στις αγορές ότι οι ελληνικές τράπεζες αλλάζουν σελίδα και επιστρέφουν στην κανονικότητα, προχωρώντας με τη διαδικασία αποεπένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τον κλάδο. 

Η Eurobank έκανε το πρώτο βήμα, όντας πλέον η πρώτη ελληνική πλήρως ιδιωτική συστημική τράπεζα, και η Εθνική Τράπεζα ακολουθεί τον επόμενο μήνα. Πλέον το ΤΧΣ δεν κατέχει μερίδιο στη Eurobank, ενώ διατηρεί το 27% στην Τράπεζα Πειραιώς, το 9% στην Alpha Bank και το 40,4% στην Εθνική Τράπεζα, και τον Νοέμβριο αναμένεται να πουλήσει το 20% αυτού, κάτι που, σύμφωνα με αναλυτές, θα αποτελέσει και ένα μεγάλο τεστ για το σύνολο της ελληνικής αγοράς. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, το σχέδιο είναι να πουληθεί το 15% μέσω ανοίγματος βιβλίου δημόσιας προσφοράς και να προσφερθεί το υπόλοιπο 5% σε ιδιώτες επενδυτές.

O οίκος Moody’s έδωσε νέα ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα, με αφορμή την εκκίνηση της διαδικασίας αποεπένδυσης του ΤΧΣ από τις ελληνικές τράπεζες, τονίζοντας ότι είναι πιστωτικά θετική για τον κλάδο αλλά και την οικονομία.

Όπως τόνισε, η Eurobank, η οποία και έκανε την αρχή σε αυτήν τη διαδικασία, θα δει τη ρευστότητά της να βελτιώνεται, καθιστώντας την πιο ελκυστική σε ιδιώτες επενδυτές, κάτι που θα της επιτρέψει να αντλήσει κεφάλαια πιο άνετα, ανάλογα με τις ανάγκες. Τα νέα κεφάλαια θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη και την ικανότητα της τράπεζας να παρέχει νέα δάνεια στην πραγματική οικονομία, ενώ η συμφωνία αντανακλά επίσης τα σημαντικά βελτιωμένα χρηματοοικονομικά μεγέθη της Eurobank τα τελευταία τρία χρόνια, όπως σημείωσε η Moody’s.

Κατά τη Moody’s, η πώληση των μετοχών του ΤΧΣ στην Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα Πειραιώς θα είναι πιο δύσκολη, πάντως, από ό,τι η συμφωνία της Eurobank, διότι έχει σημαντικά υψηλότερες συμμετοχές σε αυτές από ό,τι στην Alpha Bank.

Ο οίκος πιστεύει ότι το ΤΧΣ θα προτιμήσει στρατηγικούς επενδυτές για αυτά τα σημαντικά μετοχικά μερίδια, όπως διεθνώς αναγνωρισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μακροπρόθεσμα επενδυτικά κεφάλαια −συμπεριλαμβανομένων τυχόν αξιόπιστων υφιστάμενων μετόχων−, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ικανότητας των τραπεζών να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις της αγοράς. Αυτό το μήνυμα έστειλε, εξάλλου, και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννης Στουρνάρας. "Ελπίζω το ΤΧΣ να αγωνιστεί για να βρει καλούς στρατηγικούς επενδυτές, μακροχρόνιους επενδυτές, να πουλήσει τις μετοχές που έχει", όπως διαμήνυσε.

Η ψήφος εμπιστοσύνης των αναλυτών

Είναι σαφές πως και οι υπόλοιπες συστημικές τράπεζες θα λάβουν επίσης ψήφους εμπιστοσύνης από τους επενδυτικούς οίκους, όταν προχωρήσει η διαδικασία, γεγονός το οποίο θα δώσει ένα ώθηση στις μετοχές τους, παρασύροντας υψηλότερα και το σύνολο της ελληνικής αγοράς. 

Η Optima Bank τόνισε σε ανάλυσή της ότι, μετά την πρωτοφανή μακροχρόνια οικονομική κρίση και την πανδημία, η Eurobank εισέρχεται σε μια νέα εποχή, καθώς κατάφερε με τα πλεονάζοντα κεφάλαια:

α) να επαναγοράσει το μερίδιο του ΤΧΣ,

β) να είναι έτοιμη να διανείμει μέρισμα για πρώτη φορά από το 2008 και

γ) να αποκτήσει πλειοψηφικό ποσοστό μετοχών στην Ελληνική Τράπεζα στην Κύπρο.

Χάρη σε αυτές τις εξελίξεις, προχώρησε σε αναβάθμιση της σύστασης για τη συστημική τράπεζα σε "Αγορά", από "Ουδέτερη", και σε αύξηση της τιμής-στόχου για φέτος στα 2,38 ευρώ, από 1,40 ευρώ προηγουμένως.

Όπως επισημαίνει η Optima, η αναβάθμιση της αποτίμησης οφείλεται:

i) στην αναβάθμιση των εκτιμήσεών της για τα καθαρά έσοδα από τόκους και τα καθαρά κέρδη της περιόδου 2023-2025 μετά τα αποτελέσματα του 2ου τριμήνου 2023 και

ii) στο χαμηλότερο κόστος ιδίων κεφαλαίων. Η Eurobank διαπραγματεύεται 0,71x το P/TBV24E, με discount 12% ως προς τις τράπεζες της Νότιας Ευρώπης και με premium 13% ως προς τις ελληνικές τράπεζες.

"Πιστεύουμε ότι η υψηλότερη απόδοση ιδίων κεφαλαίων (15,3%) της τράπεζας δικαιολογεί ένα σημαντικό premium σε σχέση με τις υπόλοιπες", σημείωσε χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά της, η Alpha Finance προχώρησε σε σημαντική αύξηση της τιμής-στόχου των μετοχών των τριών συστημικών τραπεζών, χάρη σε έναν συνδυασμό υποστηρικτικών παραγόντων όπως τα υψηλά επιτόκια, η ευνοϊκή δομή της αγοράς και το θετικό μακροοικονομικό περιβάλλον.

Ενδεικτικά, τα κέρδη των ελληνικών τραπεζών το β’ τρίμηνο του 2023 υποδηλώνουν ετησιοποιημένο RoTE 14,5%, κυρίως λόγω της αύξησης κατά 60% σε ετήσια βάση του Καθαρού Εσόδου από Τόκους στα περίπου 2,0 δισ. ευρώ, εκτιμούν οι αναλυτές της χρηματιστηριακής. Όπως σημειώνουν, η ανοδική τάση που παρουσιάζει ο τραπεζικός κλάδος επιβεβαιώνει πλήρως την προηγουμένη εκτίμησή τους ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πολύ καλά τοποθετημένες για να επωφεληθούν από τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, με τα νούμερα να ξεπερνούν μέχρι στιγμής κάθε προσδοκία.

Επιπροσθέτως, υποστηρίζουν ότι η κερδοφορία είναι πιθανό να βελτιωθεί περαιτέρω και να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα στο μέλλον, ως αποτέλεσμα της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής που εφαρμόζει η ΕΚΤ προκειμένου να συγκρατηθούν οι πληθωριστικές πιέσεις.

Σύμφωνα με τους αναλυτές της Alpha Finance, η αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις τράπεζες αποτελεί έναν επίσης σημαντικό θετικό καταλύτη μεσοπρόθεσμα, καθώς αναμένεται να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευελιξία, τόσο σε στρατηγικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, και κυρίως λόγω των προσδοκιών για υψηλότερα έσοδα (αύξηση κατά 15% το 2023-2025 σε σχέση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις), η Alpha Finance αναβάθμισε τις εκτιμήσεις της για τις τρεις συστημικές τράπεζες, με τις νέες τιμές-στόχους να είναι υψηλότερες κατά 32% κατά μέσο όρο. Πιο συγκεκριμένα, για την Τράπεζα Πειραιώς δίνει τιμή-στόχο τα 3,92 ευρώ από 2,75 ευρώ προηγουμένως, για τη Eurobank η νέα τιμή-στόχος τίθεται στα 2 ευρώ από 1,53 ευρώ προηγουμένως και για την Εθνική Τράπεζα η νέα τιμή-στόχος τοποθετείται στα 7,10 ευρώ από 5,41 ευρώ πριν.

Τέλος, η χρηματιστηριακή θεωρεί την πρόσφατη υποχώρηση των τιμών των μετοχών μια καλή ευκαιρία εισόδου στον κλάδο για τους επενδυτές, δεδομένων των εκτιμήσεων για αυξημένη κερδοφορία και των ελκυστικών αποτιμήσεων που παρουσιάζουν οι τραπεζικές μετοχές.

Οι καταλύτες που στηρίζουν το Χ.Α.

Οι διεθνείς αναλυτές έχουν ήδη αρχίσει να υπογραμμίζουν τα σύννεφα που έχουν συγκεντρωθεί πάνω από τα χρηματιστήρια, με την Goldman Sachs να σημειώνει, μάλιστα, πως το παραδοσιακό ράλι στις μετοχές προς το τέλος του έτους, εάν συμβεί, θα είναι μικρότερο και βραχύτερο λόγω των παρατεταμένων γεωπολιτικών ανησυχιών, οι οποίες και αναμένεται να εντείνουν τους φόβους για την πορεία της ανάπτυξης, που έχει ήδη επιβραδυνθεί.

Όπως επισημάναμε, σε κάθε περίπτωση, η αυτονόμηση του Χ.Α. έναντι του αρκετά αρνητικού κλίματος στις ευρωπαϊκές αγορές, όπου οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή και οι ανακοινώσεις αποτελεσμάτων γ’ τριμήνου των εισηγμένων διατήρησαν την επιφυλακτικότητα στα διεθνή χαρτοφυλάκια την περασμένη εβδομάδα, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στο τρέχον δύσκολο περιβάλλον.

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Τζάνα, σύμβουλο διοίκησης της Κύκλος ΑΧΕΠΕΥ, η κατάσταση στη Μ. Ανατολή συνιστά μια ασύμμετρη απειλή που είναι πιθανό να αποσταθεροποιήσει όλη την περιοχή, σε συνέχεια των συνεπειών μιας χερσαίας εισβολής στη Γάζα με ανυπολόγιστες ανθρώπινες απώλειες, ιδιαίτερα αμάχων, και το ξεδίπλωμα μιας νέας ενεργειακής κρίσης, καθώς ο ενεργειακός μετασχηματισμός του πλανήτη αργεί ακόμη. Και, όπως προσθέτει, είναι σε όλους γνωστές οι επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου όποτε ξεσπάει πόλεμος στην περιοχή: τετραπλασιασμός μετά τον πόλεμο του 1973, +240% μετά την κρίση του Περσικού Κόλπου το 1990 και +45% στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003.

Οι αγορές διατηρούν, ωστόσο, μια αξιοθαύμαστη ψυχραιμία. Επί του παρόντος, διευκολύνουν με τον τρόπο τους την αντιμετώπιση των δυσχερειών: Οι επενδυτές επαναφέρουν τα αμερικανικά ομόλογα αλλά και τους άλλους κρατικούς τίτλους στις επιλογές τους, βοηθώντας στη σταθεροποίηση των αποδόσεων, καθώς θεωρούν ότι συνιστούν "ασφαλή καταφύγια", επισημαίνει ο κ. Τζάνας. Έτσι, διευκολύνονται και οι κεντρικές τράπεζες σε πιο ευέλικτες πολιτικές σε σχέση με την αμετακίνητη προσήλωσή τους στην ανάγκη για υποχώρηση του πληθωρισμού στην περιοχή του 2%.

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο πέτυχε να ανατρέψει το σκηνικό επιστρέφοντας σε ανοδικό κανάλι και αφήνοντας πίσω του τις έξι συνεχόμενες πτωτικές εβδομάδες που είχε από τα τέλη Αυγούστου έως τις αρχές Οκτωβρίου, με τις 1.111 μονάδες του Γενικού Δείκτη να αποδεικνύονται ισχυρή στήριξη, χωρίς ωστόσο να πετύχει την επάνοδο και πάνω από τις 1.200 μονάδες στη συνέχεια, σημειώνει ο αναλυτής. 

Το ελληνικό αφήγημα, πάντως, συνεχίζει να έχει ελκυστικά στοιχεία, με το πρωτογενές πλεόνασμα να σημειώνει επίδοση-ρεκόρ 6 δισ. ευρώ στο 9μηνο και να διαμορφώνεται στο 1,1% του ΑΕΠ στο τέλος του έτους, σε συνέχεια των δαπανών στο τελευταίο τρίμηνο για αποζημιώσεις από τις καταστροφές. Την ίδια ώρα, συνεχίζονται οι αναβαθμίσεις των τιμών των τραπεζικών μετοχών, καθώς εκτιμάται ότι δεν θα διαταραχθεί η αυξημένη κερδοφορία στο 2ο εξάμηνο λόγω κυρίως του υψηλού επιτοκιακού περιθωρίου που συνεχίζει να καταγράφεται, καταλήγει ο κ. Τζάνας.

Υποστηρικτική για το Χ.Α. είναι και η ψήφος εμπιστοσύνης που δίνουν οι επενδυτικοί οίκοι στα ελληνικά ομόλογα, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι πλέον η μεγάλη ανησυχία για την Ευρωζώνη είναι η Ιταλία, η οποία και είδε την περασμένη εβδομάδα την απόδοση του 10ετούς της ομολόγου να σκαρφαλώνει πάνω από το 5%, επίπεδο στο οποίο κινούνταν το 2012, κατά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους στην περιοχή.

Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, παρά τις ανησυχίες που υπάρχουν ήδη για το χρέος και το έλλειμμα της χώρας, ανακοίνωσε μέτρα ύψους 24 δισ. ευρώ το 2024 σε μειώσεις φόρων και αυξήσεις δαπανών, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τον Προϋπολογισμό "πολύ σοβαρό και πολύ ρεαλιστικό". Και αυτό τη στιγμή που, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, το έλλειμμα του Προϋπολογισμού θα κινηθεί στο 4,3% του ΑΕΠ το 2024, από 5,3% που αναθεωρήθηκε ανοδικά πρόσφατα για το 2023.

Η Citigroup δήλωσε επιφυλακτική για τα ιταλικά ομόλογα, καθώς και για τα γαλλικά και τα βελγικά, ενώ τόνισε πως είναι ιδιαίτερα εποικοδομητική για τα ελληνικά και τα πορτογαλικά ομόλογα. Αν και σύμφωνα με το βασικό της σενάριο δεν θα υπάρξει αλλαγή στις αξιολογήσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Βελγίου το επόμενο διάστημα, οι κίνδυνοι ωστόσο για αυτό το σενάριο έχουν αυξηθεί έπειτα από τις επεκτατικές προτάσεις τους σε ό,τι αφορά τους Προϋπολογισμούς του 2024, εν μέσω μειούμενου δημοσιονομικού περιθωρίου.

Ως αποτέλεσμα, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των τριών αυτών χωρών φαίνεται ότι κινείται πάνω από το όριο, το οποίο υποδηλώνει μια πτωτική (ή ακόμα και σταθερή) τροχιά του δείκτη χρέους/ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια.

Αντίθετα, η Πορτογαλία και η Ελλάδα θα διατηρήσουν, κατά τη Citi, την ανοδική τροχιά αξιολόγησης, χάρη στα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας τους, με ισχυρή ανάπτυξη να αναμένεται και για τις δύο χώρες −τη στιγμή που η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται−, με μείωση των δεικτών ελλειμμάτων και χρέους.