Του Βασίλη Γεώργα

Η κατάρρευση του Γενικού Δείκτη στις 420 μονάδες, δηλαδή σε ονομαστικές τιμές που αντιστοιχούν στα τέλη της δεκαετίας του 1980, δημιουργούν εύλογες ανησυχίες και ερωτήματα για το τι μπορεί να προεξοφλείται πλέον στο χρηματιστηριακό ταμπλό της Αθήνας.  

Παρά τη μεγάλη αναταραχή στα διεθνή χρηματιστήρια, καμία άλλη κεφαλαιαγορά ή επιμέρους επιχειρηματικός κλάδος στον κόσμο δεν παρουσιάζει αυτή την εικόνα κατάρρευσης της ελληνικής αγοράς και πολύ περισσότερο του τραπεζικού κλάδου ο οποίος μόλις δύο μήνες μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίησή του, έχει χάσει το 70% της κεφαλαιοποίησής του και αποτιμάται μόλις στο 10-15% της λογιστικής του αξίας. 

Η υποχώρηση του Χρηματιστηρίου κάτω από την περιοχή των χαμηλών του 2012 (471 μονάδες), τότε που η χώρα κινδύνευσε σοβαρά με άτακτη χρεοκοπία και έξοδο από τη ζώνη του ευρώ, αποτελεί μια πραγματικότητα που έρχεται σε πλήρη αναντιστοιχία με τις διαβεβαιώσεις ότι ο κίνδυνος Grexit έχει φύγει από το τραπέζι. Ο μόνος αξιόπιστος "δείκτης" που ενισχύει την εκτίμηση ότι έχει παρέλθει ο κίνδυνος, είναι πως οι μετοχές της πραγματικής οικονομίας βρίσκονται –σε αντίθεση με τις τράπεζες– τρεις έως έξι φορές υψηλότερα πάνω από τα επίπεδα του Ιουνίου 2012 και η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου είναι περίπου 70% υψηλότερη (33,5 έναντι 19,5 δισ. ευρώ) από τότε, και 12 φορές πάνω από τη χρηματιστηριακή αξία που είχε η ελληνική αγορά το 1989. 

Τι είναι αυτό που προεξοφλεί τότε το ελληνικό χρηματιστήριο με τη συνεχόμενη πτώση του νέα χαμηλά, ιστορικά για τον μεν FTSE Large Cap της μεγάλης κεφαλαιοποίησης και ελάχιστα 27 ετών για τον Γενικό Δείκτη; Η απάντηση σαφώς και δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη, όμως αυτό που πιστεύουν τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι αναλυτές, είναι πως σε αυτές τις τιμές έχουν ενσωματωθεί πλέον πολλά από τα μαύρα σενάρια που έχουν γίνει με άξονα την Ελλάδα, πλην ίσως αυτού μιας εθνικής καταστροφής μεγάλης κλίμακας. Οι σταθερές ροές ξένων επενδυτικών κεφαλαίων από το καλοκαίρι του 2012 μέχρι σήμερα που συμποσούνται σε πάνω από 4,4 δισ. ευρώ χωρίς σε αυτές να περιλαμβάνονται οι εξαγορές και τα τιμήματα από αποκρατικοποιήσεις υποδομών, τραπεζών και κρατικών επιχειρήσεων, δείχνουν πως παρά τις αλλεπάλληλες λογιστικές υπο-αξίες των ξένων funds, βρίσκεται σε εξέλιξη μέσα και έξω από το Χρηματιστήριο, ένα σταθερά επαναλαμβανόμενο μοτίβο μεταβίβασης πλούτου προς ισχυρά χέρια σε όλο και πιο χαμηλές τιμές. Προφανώς και το έλλειμμα αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης προς την Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερο από το όποιο ενδιαφέρον καταγράφεται από τους επενδυτές, εξ ου και η διαρκής υποχώρηση των τιμών σε μια αγορά η οποία ενώ είναι "distress" δεν μπορεί να θεωρηθεί ακόμη αγοραστική ευκαιρία. 

Με αφορμή, όμως, πλέον τις καθυστερήσεις στην αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου, τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης που έχει ανοίξει την κερκόπορτα της απώλειας εθνικής κυριαρχίας του Αιγαίου, αλλά κυρίως εξαιτίας της αναζωπύρωσης των ανησυχιών για τις επιπτώσεις από μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση στην αποδυναμωμένη ελληνική οικονομία, υπάρχουν πολλοί που θεωρούν πως αυτή την περίοδο το Χρηματιστήριο της Αθήνας βιώνει με την πτώση μια πολύ μεγάλη υπερβολή. Υπερβολή η οποία αποτυπώνεται στο ποσοστό της κεφαλαιοποίησης προς το ΑΕΠ που διαμορφώνεται στο 18% όταν ο μέσος όρος πανευρωπαϊκά βρίσκεται πάνω από το 70%, στις υπερβολικά συμπιεσμένες αποτιμήσεις των ελληνικών τραπεζών που δεν ξεπερνούν τα 4,7 δισ. ευρώ ή το  0,12x της λογιστικής αξίας και στις πολύ μεγάλες αρνητικές αποκλίσεις των τιμών των μετοχών σε σχέση με τους διάφορους χρηματιστηριακούς δείκτες που μετρούν εάν οι αξίες είναι "υπεραγορασμένες, "υπερπουλημένες" ή βρίσκονται σε "δίκαια επίπεδα". 

Υπό το πρίσμα αυτό, αν έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν πως το Χρηματιστήριο έχει υποχωρήσει πλέον σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από αυτά που δικαιολογούν οι προοπτικές εξόδου της οικονομίας από την κρίση μετά από οκτώ χρόνια ύφεσης,  θα πρέπει μέσα στις επόμενες εβδομάδες να αντιστρέψει την πορεία του. Ή ορθότερα, θα πρέπει να περιμένει κανείς ότι μέσα από τις ασφυκτικές συνθήκες που έχουν προκληθεί σήμερα και έχουν οδηγήσει την αγορά στις παρυφές των 400 μονάδων, θα αρχίσουν να δημιουργούνται οι απαραίτητες εκείνες πολιτικές και οικονομικές προϋποθέσεις αντιστροφής της μακροχρόνιας πτωτικής της κίνησης. 

Είναι τόσες πολλές οι προκλήσεις που έχουν συσσωρευτεί μέσα στο πρώτο 6μηνο του 2016 (από την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος μέχρι τις αποφάσεις των χωρών της Ε.Ε για τη συνθήκη Σένγκεν, την διεύρυνση της ποσοτικής χαλάρωσης  στην ευρωζώνη, τα stress test των ευρωπαϊκών τραπεζών κλπ) που καθιστούν κομβική την περίοδο που ακολουθεί, και ειδικότερα τις επόμενες 8-10 εβδομάδες μέχρι τον Απρίλιο, σύμφωνα με αναλυτές. 

Προφανώς και όλα τα παραπάνω, με κυριότερα την εφαρμογή του μνημονίου που αποτελεί ακόμη μονόδρομο για την ελληνική οικονομία αλλά και η ροή των εξελίξεων στο μέτωπο συνολικά της ευρωπαϊκής οικονομίας, θα έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο και θα επιδράσουν καταλυτικά στο Χρηματιστήριο της Αθήνας. Η αξιολόγηση είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς έχει γίνει σαφές πως αποτελεί το "διαβατήριο" ώστε να ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και να επανέλθει η εξαίρεση αποδοχής τους από την κεντρική τράπεζα με αντάλλαγμα την παροχή φτηνότερης ρευστότητας στις τράπεζες, αλλά και για να τεθούν οι βάσεις αναδιάρθρωσης του χρέους. 

Από τεχνικής και διαγραμματικής πλευράς η εικόνα στο Χρηματιστήριο δείχνει να παραπέμπει σε μια αγορά η οποία αναζητά πλέον τον επόμενο σημαντικό "σταθμό" της πτώσης της, προσδοκώντας πως θα σχηματίσει κάποιον πυθμένα που θα σημάνει τον τερματισμό της μακροχρόνιας απαξίωσης. Το αν αυτός θα είναι στα χαμηλά των 420 μονάδων που καταγράφηκαν την περασμένη εβδομάδας "τοπικός πυθμένας" από τον οποίο ξεκίνησε η ανοδική αντίδραση, ή λ.χ στις 380-390 μονάδες όπου φαίνεται να βρίσκεται ο "τυπικός" στόχος σχηματισμός που διασπάστηκε με την απώλεια των 557-562 μονάδων, "μικρή σημασία" έχει αν πρόκειται πράγματι να ξεκινήσει κάπου εδώ η πολυπόθητη αντιστροφή.  

Το σημαντικό, όμως, είναι πως δεν υπάρχει ακόμη η παραμικρή ένδειξη ότι όντως η χρηματιστηριακή αγορά ετοιμάζεται να τερματίσει "κάπου εδώ" την υποχώρησή της, παρότι οι συνθήκες που βιώνει η οικονομία και η κεφαλαιαγορά, έχουν αρχίσει να μοιάζουν αρκετά με το απόλυτο σκοτάδι που επικρατεί λίγο πριν την αυγή.