Του Βασίλη Γεώργα

Είναι τελικά θέμα εμπιστοσύνης των επενδυτών ή "τεχνικό ζήτημα" από το rebalancing των δεικτών η κατάρρευση που συμβαίνει στο Χρηματιστήριο Αθηνών τις τελευταίες μέρες; 

Αν ρωτήσει κανείς τους ειδήμονες στην αγορά, οι μισοί θα απαντήσουν το πρώτο και οι άλλοι το δεύτερο, και ίσως η αλήθεια όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, να βρίσκεται κάπου στη μέση. Το πιο ανησυχητικό είναι πως το Χρηματιστήριο έφτασε σε χρόνο dt από τις 730 στις 550 μονάδες με βασικό μοχλό τις εκτεταμένες ρευστοποιήσεις στις μετοχές της "πραγματικής οικονομίας". Αυτές ήταν που κρατούσαν τον Γενικό Δείκτη "στα ύψη" όσο καιρό οι μετοχές των τραπεζών διαλύονταν χάνοντας από το καλοκαίρι των capital controls και μετά το 90% της αξίας τους, αυτές είναι τώρα που επιταχύνουν την πτώση τους στη Λεωφόρο Αθηνών και οδηγούν την αγορά προς τα επίπεδα του "Grexit 2012".

Μια "ασφαλή" απάντηση στο γιατί ξεπουλιούνται τώρα τα blue chips με τόση μανία θα βρει κανείς σίγουρα στις αναγκαστικές αναδιαρθρώσεις χαρτοφυλακίων που ξεκίνησαν να γίνονται λόγω της σημαντικής μείωσης στη βαρύτητα των μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης στους δείκτες. Μετά την χρηματιστηριακή του εξόντωση και την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση που ακολούθησε, ο τραπεζικός κλάδος ανακτά την πρωτοκαθεδρία στους χρηματιστηριακούς δείκτες με βαρύτητα που προσεγγίζει το 35-40%. Αυτό μπορεί να μην λέει τίποτα στους μικροεπενδυτές, σημαίνει όμως πολλά για τα funds που επενδύουν με βάση τη διάρθρωση των δεικτών καθώς μέσα σε μερικές συνεδριάσεις στην καλύτερη περίπτωση, οφείλουν να αναδιαρθρώσουν τις θέσεις τους πουλώντας κάποιες μετοχές και αγοράζοντας άλλες κατά το ποσοστό που σταθμίζονται και βαραίνουν στους δείκτες. 

Οι ασυνήθιστα υψηλοί όγκοι συναλλαγών που έγιναν στις τελευταίες συνεδριάσεις και ειδικά χθες (π.χ στον ΟΠΑΠ άλλαξαν χέρια 2,674 εκατ. τίτλοι, στον ΟΤΕ 1,7 εκατ. στην Ελλάκτωρ 1,1 εκατ., στη ΔΕΗ 883 χιλ. τεμάχια, στην ΓΕΚΤΕΡΝΑ 639 χιλ. τεμάχια κ.α ενώ ο συνολικός τζίρος ξεπέρασε τα 250 εκατ. ευρώ στο διήμερο), έδωσαν μια γεύση για το πως επηρεάζονται τα μεγάλα χαρτοφυλάκια των θεσμικών και των index tracking funds σε τέτοιες περιπτώσεις, αλλά και το τι θα πρέπει να περιμένει η αγορά ενόψει του rebalancing των δεικτών MSCI Standard και FTSE International μέχρι τα τέλη του μήνα.  

Στη φάση αυτή το ντόμινο πωλήσεων (και αντίστοιχα αγορών στις τράπεζες) προκλήθηκε μόνο από τις αλλαγές στη βαρύτητα της Alpha Bank που από 1,1% αυξάνεται σήμερα στο 14% με στάθμιση 81%, και της Eurobank που από 0,5% ανεβαίνει στο 8,8% με στάθμιση 89%. Το ποσοστό συμμετοχής από όλες τις υπόλοιπες μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης μετουσιώθηκε σε ρευστοποιήσεις από funds τα οποία δεν ήθελαν ή δεν έπρεπε να βρεθούν "υπέρβαρα" σε κάποιους τίτλους. Στην πορεία των ημερών τα δεδομένα θα αλλάξουν ξανά καθώς θα ακολουθήσει ο υπολογισμός της νέας βαρύτητας που θα έχει η Εθνική (0,33% σήμερα) και η Πειραιώς (0,05% σήμερα).
 
Ράλι ανακούφισης
Η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης των αναδιαρθρώσεων σε συνδυασμό με τις συνθήκες υπερπώλησης που προκλήθηκαν στις τελευταίες οκτώ συνεδριάσεις σε δείκτες και μετοχές (σ.σ ενδεικτικά ο RSI σε επίπεδο Γενικού Δείκτη και FTSE Large Cap 25 κατέγραψε χθες το χαμηλότερο νούμερο των τελευταίων 13 μηνών) ευνοούν πλέον την εκδήλωση ενός ράλι ανακούφισης στην αγορά, το οποίο πιθανόν θα λάβει επιθετικά χαρακτηριστικά με ισχυρές κινήσεις για τις επιμέρους μετοχές βραχυπρόθεσμα. Είναι επίσης πολύ σημαντική η διαγραμματική παρατήρηση του αναλυτή Στέφανου Γεωργίου (www.deiktes.net) ότι κοντά στο επίπεδο των 550 μονάδων βρίσκεται ο τυπικός στόχος του σχηματισμού "κεφαλής ώμων" που είχε διαμορφωθεί κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου και συνεπώς στην περιοχή αυτή θα μπορούσε να τερματιστεί το τρέχον καθοδικό σκέλος ανοίγοντας το δρόμο για ένα year end rally. 

Το τελευταίο στάδιο της πτώσης
Αν το rebalancing  των θεσμικών και το front running που προηγήθηκε, δικαιολογεί εν μέρει το sell off στην αγορά βραχυπρόθεσμα, εντούτοις δεν εξηγεί γιατί η αγορά διέσπασε σαν τσιγαρόχαρτο τις στηρίξεις της, βρέθηκε σε ακραία υπερουλημένες συνθήκες και ενεργοποίησε στόχους για πολύ χαμηλότερες τιμές μεσοπρόθεσμα επαναφέροντας μνήμες από την περίοδο του περασμένου καλοκαιριού και επίπεδα τιμών που αντιστοιχούν σε χαμηλά 42 μηνών.

Εδώ τα "εργαλεία" της πολιτικής, της θεμελιώδους και της τεχνικής ανάλυσης δείχνουν να συγκλίνουν σε ένα πολύ συγκεκριμένο συμπέρασμα: ότι ο πάτος του βαρελιού για το χρηματιστήριο, την οικονομία και το πολιτικό προσωπικό που χειρίζεται τις τύχες της χώρας, πιθανόν δεν έχει βρεθεί ακόμη. 

Στην αγορά επικρατεί η εκτίμηση πως το Χρηματιστήριο έχει εισέλθει πλέον στο τελευταίο και πιο επώδυνο στάδιο της μακροχρόνιας πτώσης του, και παρότι οι τιμές  στόχοι που δίνονται για τους επόμενους μήνες έχουν κατέβει στις 450 – 500 μονάδες, κανείς στην πραγματικότητα δεν μπορεί να γνωρίζει σε ποιο σημείο, πότε και με ποιο τρόπο η αγορά θα ολοκληρώσει τον ιστορικό πυθμένα που αναζητά για να επιχειρήσει την αντιστροφή της καθοδικής τάσης της. Γεγονός είναι πάντως πως για πρώτη φορά έχουν πληθύνει τόσο οι εκτιμήσεις που θέλουν το σημείο της αντιστροφής βρίσκεται πλέον χρονικά και ποσοτικά "κοντά".  

Το ερώτημα τώρα είναι πόσο ακόμη πιο δύσκολα και επώδυνα μπορούν να γίνουν τα πράγματα από χρηματιστηριακής πλευράς. 

Κι εκεί τις απαντήσεις θα δώσουν αφενός οι τραπεζικές μετοχές που πλέον έχουν αποτίμηση άνω των 10 δισ. ευρώ και αποκτούν ρόλο ρυθμιστή της επόμενης μέρας στο Χ.Α μετά την τελευταία τους ανακεφαλαιοποίηση, αλλά και η ανθεκτικότητα των blue chips τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται σήμερα 200% έως 700% υψηλότερα από τις τιμές που είχαν το καλοκαίρι του 2012 που ο Γενικός Δείκτης ήταν ξανά τότε στις 470-550 μονάδες. Και στις δύο περιπτώσεις τα περιθώρια υποχώρησης είναι μεγάλα αν τα πράγματα εξελιχθούν πιο άσχημα από όσο έχει υπολογίσει η αγορά και οι επόμενοι μήνες οδηγήσουν σε αναβίωση των φόβων για την τύχη της Ελλάδας στο ευρώ, αλλά εξίσου μεγάλα είναι και τα περιθώρια ανόδου εφόσον η κατάσταση "γυρίσει". 

Για την ώρα όμως το μόνο που μπορεί να πει κανείς είναι πως το Χρηματιστήριο βρίσκεται στην καρδιά της "τέλειας καταιγίδας" στην οποία αναφερόμασταν χθες,  και το πιθανότερο είναι πως ακόμη και αν βγάλει για λίγο λιακάδα το επόμενο διάστημα και οι τιμές δοκιμάσουν ξανά τις 600-620 μονάδες, η πτωτική τάση θα είναι ακόμη  κραταιά, έως ότου διαμορφωθούν συνθήκες που θα την αντιστρέψουν.

Τέτοιες συνθήκες δυστυχώς ακόμη δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα παρά μόνο ίσως από μακριά.  Αντίθετα, θα έλεγε κανείς πως από επενδυτικής πλευράς όσο κι αν στις τιμές μοιάζει να δημιουργούνται μεγάλες ευκαιρίες, τα ρίσκα έχουν θεριέψει. Οι λεονταρισμοί της κυβέρνησης έναντι του ΔΝΤ ενόψει του ανοίγματος των καυτών φακέλων του ασφαλιστικού και του εργασιακού από την επόμενη χρονιά, το συγκρουσιακό κλίμα που καλλιεργείται με τους δανειστές στα ανοιχτά μέτωπα της διαπραγμάτευσης και η χρονοτριβή που καταγράφεται ένθεν κακείθεν για την κομβική αξιολόγηση που έπρεπε να είχε γίνει από τον Νοέμβριο και πλέον μετατίθεται για το διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου, δυναμιτίζουν το επενδυτικό κλίμα ακριβώς τη στιγμή που αυτό θα έπρεπε να βελτιώνεται στην μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης και την άρση των capital controls για την κεφαλαιαγορά. 

Ο καταλύτης που πιθανόν να βαραίνει σε αυτή τη φάση περισσότερο το κλίμα στο Χρηματιστήριο ενδυναμώνοντας το κύμα του sell off  στο Χρηματιστήριο είναι ότι το (ξαναζεσταμένο) "success story” της αναδιάρθρωσης του χρέους και της έγκαιρης ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, έχει αρχίσει να θολώνει χρονικά τις τελευταίες εβδομάδες υπό το βάρος του συγκρουσιακού κλίματος με τους δανειστές και των διαρκών αναβολών στην αξιολόγηση της προόδου του γ΄ μνημονίου. Τα ξένα funds που έπαιξαν το παιχνίδι της προεξόφλησης ενός γρήγορου αποτελέσματος στο δεύτερο εξάμηνο του 2015,  αλλάζουν στρατηγική, παίρνουν όσα κέρδη έχουν από τις μετοχές και τα ομόλογα, και δίνουν ραντεβού για την επόμενη χρονιά ποντάροντας σε χαμηλότερες αποτιμήσεις και πιο ξεκάθαρο τοπίο.