του Ηλία Γ. Μπέλλου

Καίριο πλήγμα στην επενδυτική εμπιστοσύνη στην αγορά αμοιβαίων κεφαλαίων έχουν επιφέρει οι απαγορεύσεις που έχουν επιβληθεί στις συναλλαγές αμοιβαίων κεφαλαίων, μιας αγοράς της οποίας το ύψος, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, ανέρχεται στα 7,24 δισ. ευρώ.

Yπό τον φόβο ενός Grexit

Με δεδομένο ότι ένα σημαντικό ποσό τραπεζικών καταθέσεων το τελευταίο εννεάμηνο κατευθύνθηκε σε αμοιβαία υπό τον φόβο της κρίσης και ενός ενδεχόμενου Grexit, μεγάλος αριθμός απλών αποταμιευτών βρίσκονται εγκλωβισμένοι, όπως και οι υπόλοιποι επενδυτές. Ακόμα και όσοι τοποθετήθηκαν σε ξένα αμοιβαία διαχείρισης διαθεσίμων με ξένη θεματοφυλακή, τα οποία προωθήθηκαν στο ευρύ επενδυτικό κοινό ως η βέλτιστη βραχυπρόθεσμη διασφάλιση κεφαλαίων, δεν μπορούν να εξαγοράσουν τα μερίδιά τους.

Επί του παρόντος, κανείς επενδυτής δεν μπορεί ακόμα να αποεπενδύσει (να εξαγοράσει δηλαδή) από μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, είτε αυτά είναι του εσωτερικού και τοποθετούνται σε ελληνικά περιουσιακά στοιχεία είτε είναι του εξωτερικού, εστιάζουν δηλαδή σε περιουσιακά στοιχεία άλλων χωρών, ενώ απαγορεύεται και η αγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων, εσωτερικού και εξωτερικού.

Αυτά συμβαίνουν μετά την αυξημένη ζήτηση που σημειώθηκε από την αρχή του έτους για Α/Κ εξωτερικού (κυρίως διαχείρισης διαθεσίμων σε ευρώ) από καταθέτες και επενδυτές που ήθελαν να προστατευτούν έναντι του κινδύνου εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και έναντι της πιθανότητας "κουρέματος" των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες.

Πιέσεις

Το συγκεκριμένο θέμα έχει προσλάβει σοβαρότατες και πανευρωπαϊκές διαστάσεις, καθώς οι ξένες επιτροπές κεφαλαιαγοράς και κυρίως αυτή του Λουξεμβούργου, το οποίο χρησιμοποιείται κατά κόρον ως έδρα αυτών των σχημάτων, πιέζουν έντονα προς κάθε αρμόδια ευρωπαϊκή και ελληνική Αρχή για να απελευθερωθεί αυτή η αγορά. Και τούτο διότι υπονομεύει και την αξιοπιστία των ξένων εκδοτών και θεματοφυλάκων και εντέλει των ίδιων των κεφαλαιαγορών τους.

Αντίστοιχα προβλήματα αναμένεται να αντιμετωπίσουν όμως οι ελληνικές τράπεζες που λειτουργούν ως θεματοφύλακες ξένων εκδοτών, συχνά με ξένο υποθεματοφύλακα, καθώς βρίσκονται αντιμέτωπες με το ενδεχόμενο να χάσουν τις συμβάσεις αυτές, με ό,τι κάτι τέτοιο μπορεί να συνεπάγεται για τη λειτουργία τους και τα έσοδά τους.

"Η εξαγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων ξένων εκδοτών με ξένη θεματοφυλακή αναμένεται να απελευθερωθεί πρώτη", εκτιμά Έλληνας διαχειριστής κεφαλαίων μεγάλης τραπεζικής ΑΕΔΑΚ επικαλούμενος πληροφόρηση από αρμόδιες πηγές. Επισήμως η ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς τοποθετεί χρονικά την άρση των περιορισμών αυτών στο σημείο που θα κριθεί ότι "έχει εξομαλυνθεί η συμπεριφορά της ελληνικής αγοράς". Όμως κάτι τέτοιο είναι άγνωστο πότε θα γίνει, ειδικά καθώς έχει προσθέσει πρόσθετη αβεβαιότητα το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Άλλωστε, οι περιορισμοί στην αγορά και ειδικότερα στα αμοιβαία επιβλήθηκαν για να αποφευχθεί μια μαζική εκροή κεφαλαίων που θα μπορούσε να κλυδωνίσει καίρια τόσο τις ΑΕΔΑΚ όσο και τις τράπεζες.

Ανεξέλεγκτες ζημίες

Εντωμεταξύ, όμως, οι ζημίες που εγγράφουν οι μεριδιούχοι είναι συντριπτικές εφόσον μιλάμε για μετοχικά αμοιβαία εσωτερικού. Οι καθαρές τιμές των μεριδίων των Α/Κ εσωτερικού αυτονόητα επηρεάζονται από το γεγονός ότι οι όποιες ελληνικές μετοχές διαθέτουν υποχωρούν δραματικά μετά το άνοιγμα του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις αρχές Αυγούστου. "Στον αυτόματο πιλότο" είναι και οι αποτιμήσεις των μεριδίων των Α/Κ Εξωτερικού, οι οποίες μεταβάλλονται κανονικά σε ημερήσια βάση μέσα από τις διαφοροποιήσεις τιμών στα περιουσιακά στοιχεία που κατέχουν. Όμως οι επενδυτές δεν μπορούν να βγουν ή να μπουν κατά το δοκούν. "Όλα αυτά έχουν μετατρέψει σε κακόγουστο αστείο τις επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια", σχολιάζει με καυστικό τρόπο βετεράνος της αγοράς συλλογικών επενδύσεων.

Οι εισροές που εγκλωβίστηκαν

Υπολογίζεται πως περί τα 2 δισ. ευρώ τοποθετήθηκαν σε αμοιβαία κεφάλαια Διαχείρισης Διαθεσίμων Βραχυπρόθεσμης Διάρκειας και σε ομολογιακά Διεθνή κατά το πρώτο εξάμηνο από επενδυτές και αποταμιευτές που μετέφεραν κεφάλαια κυρίως από τις τραπεζικές τους καταθέσεις στην αγορά συλλογικών επενδύσεων προκειμένου να διασφαλιστούν από ένα Grexit ή ένα "κούρεμα". Η τάση ήταν εμφανής από το πρώτο τρίμηνο οπότε και η αγορά των αμοιβαίων κεφαλαίων έκλεισε με αύξηση του συνολικού ενεργητικού κατά 17,2% από την αρχή του έτους με το συνολικό ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων στις 31/3/2015 να διαμορφώνεται σε 7.090 εκατ. ευρώ. Οι εισροές στο πρώτο τρίμηνο του έτους ήταν σημαντικές, ύψους 995,5 εκατ. ευρώ, και πραγματοποιήθηκαν από εισροή κεφαλαίων σε αμοιβαία κεφάλαια ξένων κεφαλαιαγορών τα οποία διαχειρίζονται ελληνικές ΑΕΔΑΚ, κυρίως στις κατηγορίες των Α/Κ Διαχείρισης Διαθεσίμων Βραχυπρόθεσμης Διάρκειας και των Funds of Funds.

Αμοιβαία κεφάλαια με έδρα το Λουξεμβούργο είχαν την τιμητική τους σε αυτό το περιβάλλον. Εκτιμάται πως τα αμοιβαία κεφαλαία Διαχείρισης Διαθεσίμων Βραχυπρόθεσμης Διάρκειας στο εξωτερικό είχαν εισροές κεφαλαίων ύψους 1,865 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά, που είναι τώρα παγωμένα εξαιτίας των capital controls, προήλθαν σύμφωνα με τις ίδιες πηγές κυρίως από σπάσιμο προθεσμιακών καταθέσεων, αλλά και από ασφαλιστικά συμβόλαια. Την ίδια ώρα όσα αμοιβαία κεφάλαια είχαν ελληνικό χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων σημείωσαν εκροές.

Κυρίαρχη

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, κατά το πρώτο εξάμηνο εισροές είχαν οι 10 από τις 21 κατηγορίες αμοιβαίων κεφαλαίων . Την πρώτη θέση μεταξύ των διαχειριστών αμοιβαίων διατηρεί η Eurobank, η οποία μάλιστα παρουσιάζει μερίδιο αγοράς 50,49% από 35,16% στα τέλη του 2014. Αυτή η μεγάλη αύξηση αποτελεί καρπό του γεγονότος πως από την αρχή του 2015 έχει παρουσιάσει αύξηση ενεργητικού της τάξης του 90%, στα επίπεδα των 4 δισ. ευρώ. Η αύξηση του ενεργητικού της κατά το πρώτο εξάμηνο ήταν 1,9 δισ. ευρώ περίπου και αφορά και τα 122 αμοιβαία που διαχειρίζεται. Δεύτερη στη σχετική κατάταξη είναι η Alpha με μερίδιο 13,81% από 19,69% στα τέλη του 2014, αλλά με μείωση του ενεργητικού της κατά 7,64%, στο 1,1 δισ. ευρώ και εκροές 75,8 εκατ. Στην τρίτη θέση η Εθνική, με μερίδιο 14,04% και αύξηση ενεργητικού 9,32%, στα 928 εκατ. ευρώ.

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 8^ης Αυγούστου