Της Εφης Γκικοπούλου

Με ώθηση από τα νοτιοαφρικανικά Σπρίνγκμποκ και τους αετούς της Νιγηρίας ανακαλύπτουμε το ακατέργαστο «επενδυτικό» διαμάντι της μαύρης ηπείρου. 

Στην, κατά τα άλλα, απείθαρχη οργανωτικά και διοικητικά μαύρη ήπειρο υπάρχουν εξαιρετικές επενδυτικές ευκαιρίες που βασίζονται τόσο στον πλούσιο και ποικίλο ορυκτό πλούτο που διαθέτει όσο και στο γεγονός ότι η Αφρική αποτελεί μια νέα αγορά καταναλωτικών προϊόντων. 

Η αστάθεια που ακόμα και σήμερα επικρατεί σε πολλές χώρες της Αφρικής καθώς και οι ιδιαιτερότητες κάποιων τοπικών κυβερνήσεων μπορεί να φοβίζουν, αφήνουν όμως σημαντικές υποσχέσεις για το μέλλον, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν επενδυτικά «λιοντάρια» που πρέπει να παρακολουθούμε στενά.

Η αγαπημένη της Δύσης 

To μεταναστευτικό-αποικιοκρατικό κύμα από την Ευρώπη προς τη Νότια Αφρική ήταν από τα μεγαλύτερα που γνώρισε η αφρικανική ήπειρος στην ιστορία της, καθώς ο πλούσιος ορυκτός της πλούτος την κατέστησε χώρα της Επαγγελίας της Αφρικής. 

Οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι αποικιοκράτες, τον 17ο αιώνα, για να ακολουθήσουν αργότερα οι Βρετανοί. Οι φυλετικές διαμάχες μεταξύ της λευκής και της μαύρης κοινότητας οδήγησαν το 1948 στο γνωστό απαρτχάιντ, που στα ολλανδικά σημαίνει φυλετική διάκριση των ανθρωπίνων ομάδων μέσα σε ένα κράτος. Ο όρος καταργήθηκε το 1994 με τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών και τη συμμετοχή όλων των εθνικοτήτων.

Σήμερα η Νότια Αφρική είναι από τις πιο εξελιγμένες, ποικιλόμορφες και πολλά υποσχόμενες αναδυόμενες αγορές παγκοσμίως. Η χώρα είναι η οικονομική ατμομηχανή της Αφρικής και αποτελεί μέρος της ομάδας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Ν. Αφρική).   

Πλούσια σε commodities

Η Νότια Αφρική είναι πλούσια σε πρώτες ύλες, όπως σε άνθρακα, πλατίνα, χρυσό, διαμάντια, σιδηρομετάλλευμα, νικέλιο, ουράνιο και χρώμιο. Η χώρα έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή σε πλατίνα. Υπολογίζεται ότι το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σε πλατίνα παράγεται στη Νότια Αφρική.

Ωστόσο, οι απεργίες στα μεταλλωρυχεία το 2014 σε συνδυασμό με τη διολίσθηση των τιμών των μετάλλων οδήγησαν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο  να μειώσει τις προβλέψεις για τον ρυθμό ανάπτυξης της Ν. Αφρικής στο 2,1% για το 2015 από 2,3% προηγουμένως, ενώ για το σύνολο της Υποσαχάριας Αφρικής οι προβλέψεις αναθεωρήθηκαν στο 4,9% από 5,8% προηγουμένως.

Επενδυτική όαση   

Όμως, πέραν του πρωτογενούς τομέα, η Νότια Αφρική παρέχει και ένα εκλεπτυσμένο περιβάλλον υπηρεσιών, όπως οι χρηματοοικονομικές, οι τηλεπικοινωνίες και η τεχνολογία, ενώ έχει προσελκύσει μεγάλο αριθμό πολυεθνικών. 

Το 2010, ο αμερικανικός κολοσσός λιανικής Walmart προχώρησε σε μη δεσμευτική προσφορά για το 51% της νοτιοαφρικανικής εταιρείας Massmart. Το 2011, η εποπτική αρχή αγορών της χώρας μαζί με τους επενδυτές ενέκριναν την εξαγορά από την αμερικανική Walmart έναντι 2,4 δισ. δολαρίων.

Το 2013, η Procter & Gamble ανακοίνωσε επένδυση 170 εκατ. ευρώ, για την κατασκευή εργοστασιακής μονάδας στη Νότια Αφρική, ως κεντρικό σημείο εξυπηρέτησης καταναλωτών της στη νότια και ανατολική Αφρική.

Το ανερχόμενο Χρηματιστήριο 

Το Χρηματιστήριο του Γιοχάνεσμπουργκ ιδρύθηκε το 1886 και αποτελεί τη μοναδική οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά της Νότιας Αφρικής. Είναι το 19ο, σε όρους κεφαλαιοποίησης, χρηματιστήριο του κόσμου και το μεγαλύτερο από τα 22 χρηματιστήρια της αφρικανικής ηπείρου.

Πολλές δεικτοβαρείς εταιρείες, όπως οι British American Tobacco (BAT), SABMiller, GlencoreXstrata και BHP Billiton αποτελούν μεγάλο μερίδιο στη χρηματιστηριακή αγορά, ωστόσο πάνω από 400 εταιρείες είναι εισηγμένες στην κύρια αγορά του Γιοχάνεσμπουργκ.

Την Παρασκευή 24 Απριλίου, το Χρηματιστήριο του Γιοχάνεσμπουργκ βρέθηκε σε νέο ιστορικό υψηλό στις 55.000 μονάδες, ενώ η μετοχή του Χρηματιστηρίου του Γιοχάνεσμπουργκ, με κωδικό διαπραγμάτευσης JSE, καταγράφει 35,5% απόδοση σε διάστημα ενός έτους και 6,94% από την αρχή της εβδομάδας.




Ο δείκτης FTSE/JSE Top 40, ο οποίος είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας του Χρηματιστηρίου του Γιοχάνεσμπουργκ και του οίκου FTSE, αντιπροσωπεύει τις 40 μεγαλύτερες σε κεφαλαιοποίηση εταιρείες της Νότιας Αφρικής. Παρακάτω δίδονται μερικές από τις μετοχές με τις καλύτερες αποδόσεις.
      

1) Η βασίλισσα των αποδόσεων: Νaspers Ltd (NPNJn)

Έχει χαρίσει στους μετόχους της κέρδη άνω του 80% σε διάστημα ενός έτους και 27,73% από την αρχή του 2015. 

Η εταιρεία παρέχει υπηρεσίες Διαδικτύου, ιδιαίτερα στο e-commerce, από πωλήσεις μέσω Διαδικτύου μέχρι συνδρομητική τηλεόραση.

 
2) +80% στη χρονιά: Medi-Clinic Corporation (ΜDCJ)

H μετοχή με απόδοση 80,18% σε διάστημα 52 εβδομάδων και 29,43% από την αρχή του έτους παρέχει ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης με πάνω από 49 ιδιωτικά νοσοκομεία στη Νότια Αφρική και 3 στη Ναμίμπια. 

Η Μedi-Clinic είναι θυγατρική της Medi-Clinic International, η οποία κατέχει το μεγαλύτερο ελβετικό γκρουπ ιδιωτικής περίθαλψης, τη Hirslanden και τη Mediclinic Middle East στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

3) Firstrand (FSJR ):   Ετήσια απόδοση 47,79%

Με μερισματική απόδοση 3,3% παρέχει χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σε τραπεζικά και ασφαλιστικά προϊόντα και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 4 μεγαλύτερα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας. 

Η τράπεζα έχει θέσει ως στόχο την επέκταση των δραστηριοτήτων της σε Νιγηρία, Γκάνα, Τανζανία, Κένυα, Ανγκόλα και Ζάμπια, καθώς υπάρχουν τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της σε αυτές τις οικονομίες της Υποσαχάριας Αφρικής.
 

4) Η εξαγωγική Steihoff International Holdings SHFJ)

Η εταιρεία, η οποία έχει σημειώσει άνοδο άνω του 44% σε περίοδο 52 εβδομάδων και 32,81% από την αρχή του έτους, κατασκευάζει και εμπορεύεται έπιπλα και άλλα είδη οικιακής χρήσης σε Ευρώπη, την ευρύτερη περιοχή της Αφρικής και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στις 21 Απριλίου ανακοίνωσε ότι θα εξαγοράσει το υπόλοιπο 13,22% στη θυγατρική εταιρεία JD Group, επίσης εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Γιοχάνεσμπουργκ, προς 34 ραντ ανά μετοχή. Με την ολοκλήρωση της συναλλαγής, η Steihoff θα προχωρήσει σε Delisting της μετοχής της JD Group, δίνοντας έτσι στη μαμά εταιρεία μεγαλύτερη ευελιξία στην αναδιάρθρωση του ομίλου και στον περιορισμό του κόστους.
 

5) Το στόρι του spin off της Old Μutual (ΟΜL)

Η βρετανική ασφαλιστική διαπραγματεύεται βασικά στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου και δευτερευόντως στο Χρηματιστήριο του Γιοχάνεσμπουργκ. Ωστόσο το 64% των κερδών της εταιρείας προέρχεται από την αγορά της Ν. Αφρικής και το 5% από την υπόλοιπη αφρικανική ήπειρο. Η εταιρεία, σε μία προσπάθεια να ενισχύσει περαιτέρω την παρουσία της στην περιοχή, ανακοίνωσε τον διορισμό του αουτσάιντερ Bruce Hemphill ως διάδοχο του Hemphill. Η αγορά εικάζει ότι η κίνηση αυτή ίσως να σημαίνει το διαχωρισμό των εργασιών της Old Mutual σε Λονδίνο και τις αναδυόμενες χώρες τα επόμενα χρόνια και πιθανή επαναφορά της έδρας στη Νότια Αφρική, αφού πρώρα ενδυναμώσει τη θέση της στο Η. Βασίλειο.
Η μετοχή έχει καταγράψει κέρδη απόδοση 22,3% σε έναν χρόνο.

Είναι γεγονός ότι οι μετοχές του μεταλλευτικού κλάδου έχουν υποχωρήσει παγκοσμίως λόγω της υποχώρησης των τιμών των μετάλλων και της συμπίεσης του περιθωρίου κέρδους. Ωστόσο, σταθεροποίηση και σταδιακή ανάκαμψη στις τιμές θα επαναφέρουν το αγοραστικό ενδιαφέρον στις υπερπουλημένες μετοχές του κλάδου.

Για παράδειγμα, η Kumba Iron Ore (ΚΙΟ) , είναι η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός σιδηρομεταλλεύματος στο κόσμο και η μεγαλύτερη στην Αφρική. Στο μετοχικό της κεφάλαιο συγκαταλέγονται οι Anglo South Africa Capital, IDC, BlackRock Investment Management, JPMorgan Asset Management αλλά και το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Σιγκαπούρης.

Η μετοχή της εταιρείας κατέγραψε άλμα άνω του 30% στις τελευταίες τέσσερις συνεδριάσεις του Χρηματιστηρίου του Γιοχάνεσμπουργκ, μετά τα καλύτερα των αναμενομένων αποτελεσμάτων α’ τριμήνου που ανακοίνωσε, ενώ βρήκε σημαντική στήριξη και από την ανάκαμψη των τιμών σιδηρομεταλλεύματος πάνω από τα 58 δολάρια ο τόνος, έχοντας ενισχυθεί πάνω από 15% από τα πρόσφατα χαμηλά του.



Πέρα από τη... Νότια Αφρική

Αν ετίθετο η ερώτηση να προσφέρεις στον πελάτη σου την ευκαιρία να επενδύσει σε μία οικονομία με ετήσια οικονομική ανάπτυξη 6% με 7% τις επόμενες δύο δεκαετίες, σίγουρα θα πηδούσε από τη χαρά του σε μία τέτοια προοπτική.

Αν όμως διευκρινίζατε ότι η οικονομία αυτή θα είναι της Νιγηρίας, της Κένυας ή της Τανζανίας, τότε ίσως η αντίδραση να άλλαζε, τουλάχιστον για τον συμβατικό επενδυτή. Οι ένοπλες συγκρούσεις σε χώρες όπως η Νιγηρία και η Κένυα, αλλά και ο ιός Έμπολα που μαστίζει πολλές από τις οικονομίες της Δυτικής Αφρικής, κάνουν δύσκολη την απόφαση μιας τέτοιας επενδυτικής προοπτικής.

Όμως πολλοί fund managers και οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ήρθε η ώρα αυτό να αλλάξει.

Το bet της δεκαετίας

Ο γνωστός σε όλους μας Mark Mobius της Templeton θεωρεί ότι η Αφρική είναι «Η αναπτυσσόμενη οικονομία της επόμενης δεκαετίας». Ο ειδικός των emerging markets εδώ και 25 χρόνια συγκαταλέγει στις top επιλογές του την Guaranty Trust Bank και τη Zenith Bank στη Νιγηρία καθώς και την εταιρεία τηλεπικοινωνιών MTN Group στη Νότια Αφρική.

Ο Jim O’Neill, πρώην Βρετανός οικονομολόγος της Goldman Sachs ο οποίος ανακάλυψε το ακρώνυμο BRIC το 2001, πριν από έναν χρόνο στοιχημάτισε στην Pagatech, εταιρεία κινητής τηλεφωνίας στη Νιγηρία. Η Western Union επέλεξε την Pagatech, για να λανσάρει κινητή υπηρεσία μεταφορά χρημάτων στη Νιγηρία.

Με δεδομένο την προοπτική της αφρικανικής οικονομίας, υπάρχουν τρόποι να προσεγγίσει κανείς επενδυτικά τις χώρες αυτές χωρίς να χρειάζεται να τις προσεγγίσει γεωγραφικά.

Δύο... «αφρικανικά» ETF

Το ευρύτερο ΕΤF της Van Eck Global, με κωδικό διαπραγμάτευσης ΑFK και ενεργητικό 103 εκατ. δολαρίων, εμπεριέχει 113 μετοχές των Ν. Αφρικής, Κένυας, Τανζανίας και Νιγηρίας. Το 75% των μετοχών είναι του χρηματοοικονομικού κλάδου και των πρώτων υλών με τα σημαντικότερα ονόματα αυτά των Guaranty Trust Bank, Zenith Bank και Νaspers. To ETF έχει απόδοση 2,7% από την αρχή του έτους, 3,9% στο τρίμηνο και 8,17% τον μήνα.

Για πιο ριψοκίνδυνους επενδυτές, που πιστεύουν στο θαύμα της Νιγηρίας, το ETF Global X Nigeria Index, με κωδικό NGE, έχει έκθεση μόνο στην αγορά της Νιγηρίας. Το ETF έχει σημειώσει απόδοση 15,25% τον μήνα, 19,06% το τρίμηνο και -1,32% από τις αρχές του έτους. Η μεγαλύτερη έκθεσή του είναι στις μετοχές των Nigerian Breweries PLC (ΝΒ), Guaranty Trust Bank, Zenith Bank PLC και Nestle Nigeria PLC.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 2ας Μαΐου